Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

Қоришмаларнинг пластиклигини оширишда пластификатор- 
кўшилмаларнинг аҳамияти катта. Чунки,. ғовак асосга (ғишт, ен­
гил бетон, серғовак’тошлар) юпқа қоришма билан ғишт терганда 
ёки сувоқ қилганда, у ўзидаги сувни сақлаган ҳолда қотишини 
таъминланмаса асос сувни тезда ўзига сингдиради ва қоришма- 
нинг мустаҳкамлиги кескин камаяди. Қоришманинг сув ушлашли- 
гини ва пластиклигини таъминлашда анорганик ва органик қўшил- 
малар ишлатилади. Сув ва намни ўзида сак^аб турадиган қўшилма- 
лар (оҳак, кул, тупроқ, диатомит, туйилган тошқол ва ҳ.к.) 
қоришманинг пластиклигини оширади. Бундай қўшилмаларда орга­
ник аралашмалар, сувоқ юзасида оқ доғлар ҳосил қилувчи тез эрув­
чан тузлар бўлмаслиги керак. Тупроқни қоришмага сувли куйқа 
ҳолатда қўшилади. Курилиш қоришмаларига сирти фаол пластик-
ловчи ва ҳаво пуфакчаларини ўзига синг- 
дирувчи органик қўшилмалардан совун- 
симон ёғоч пеки, канифол совуни, ми- 
лонаф т, J1CT лар қўшилади. Бундай 
қўшилмаларнинг афзаллиги шундаки, 
улар қоришманинг совуққа чидамлили­
гини оширади, сув шимувчанлиги ва 
кириш иш ини кам айтиради. Қиш да 
қоришмаларнинг тез қотиши учун улар- 
га музлашнинг олдини олувчи қўшилма- 
лар — хлорли кальций, поташ, хлорли 
натрий, хлорли оҳак ишлатилади.
Қоришманинг асосий хоссалари
Қоришманинг жойланувчанлик билан 
ёйилувчанлик каби хоссалари уни ишла­
тиш учун қулай бўлишлигини таъминла- 
ши керак. Тайёрланган қоришмага стан­
дарт конуснинг қандай чукурликка бо- 
тиш ига қараб, ун и н г ёй и лувчанли к 
кўрсаткичи топилади. Стандарт конус­
нинг учидаги бурчаги 30° бўлиб, оғирли- 
ги 300 г. дан ошмайди. Конуснинг учи 
қоришма сиртига теккизилган ҳолда эр­
кин чўктирилади (1 1 .1 -раем) ва мил 
унинг неча сантиметрга ботганлигини 
кўрсатади.
I I . I - р а с м .
Қоришма ёйилув- 
чанлигини