Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

10.1-жадвап
Қурилган бино қисмларининг оғирликлари
Бино қисмлари
Ўлчов
бирлиги
Ғиштдан қурилган 
бино қисмининг 
оғирлиги
Арматураланган кўп кавакли 
буюмлардан қурилган бино 
қисмининг оғирлиги
Ташқи девор
тонна
2200
1165
Пойдевор
тонна
380
285
Пардевор
тонна
340
20
Қаватлараро плита
тонна
215
150
Сарфланган
меҳнат
ишчи-
кун
2950
1270
Ҳозирги вақтда таркиби бир-биридан фарқ қиладиган уч хил 
кўп ғовакли силикат буюмлар ишлаб чиқарилади. Булар қуйи- 
дагилар:
1. Цемент, кукун даражасигача туйилган қум (ёки бошқа 
минерал тўлдиргичлар) ва ғовак ҳосил қилувчи кўпик ёки газ 
моддаларнинг аралашмасидан тайёрланган бетон буюмлар.
2. Оҳак, туйилган минерал тўлдиргичлар ва ғовак ҳосил қилув- 
чилардан тайёрланган кўпик-силикат буюмлар.
3. Оҳак, пиширилган гил, сув ва реакцияни тезлатувчи моддалар 
асосида олинган буюмлар.
Кўпик силикат буюмларни тайёрлашда боғловчи ашё сифатида, 
асосан, оҳак ишлатилади. Кўпик силикатнинг киришишини камай- 
тириш ва мустаҳкамлигини ортириш мақсадида 1 м3 ҳажмдаги 
қоришмага 50—80 кг цемент қўшиш тавсия этилади. Мустаҳкам- 
лигига кўра кўпик-силикат конструктив ва иссиқликни кам ўтказа- 
диган турларга бўлинади. Конструктив кўпик силикат буюмлар 
диаметри 1—6 мм. гача бўлган арматура турлари билан ишланади. 
Кўпик қоришма билан арматура жуда мустаҳкам ёпишади. Бундай 
буюм нам муҳитда ишлатилса ҳам ундаги арматура зангламайди. 
Кўпик-силикат совуққа ва сувга чидамли, ёнмайдиган ва ишлаш 
учун осон бўлган деворбоп ашёдир. Кўпик силикатнинг айрим 
хусусиятлари 10.2-жадвалда кўрсатилган.
294

---

10.2-жадвал
К ў п и к с и л и к а т н и н г а й р и м х у с у с и я т л а р и
Кўпик
силикатлар-
нинг
турлари
Ҳажмий
оғирлиги,
кг/м5
Сиқилишдаги
муста\камлик
чегараси,
МПа
Сув 
шимувчан- 
лик, %
Юмша-
тиш
коэффи­
циента
Иссикдик 
ўтказувчанлик 
коэффициенти. 
Вт/м-К
Конструктив
8 0 - 1 2 5 0
2 - 1 0
4 0 - 5 0
0,67
0 ,1 9 6 —0,36
Иссиқликни 
кам ўтказа- 
диган
4 0 0 - 6 0 0
0 , 6 - 2
3 0 - 5 5
0,64
0 ,1 5 - 0 ,1 9 6
Мамлакатимизда силикат буюмлар (ғишт, блоклар, ёпма плита­
лар ва бошқ.) Жиззах, Урганч, Қўқон ва Нукус заводларида ишлаб 
чиқарилмокда. Қурилишда цемент-қум қоришмасидан тайёрланган, 
деворбоп тошлар кўп ишлатилади. Бундай тошлар дойра ва эллипс 
шаклидаги бўшлик^ар ҳосил қилиб тайёрланади. Боғловчи ашё’ 
сифатида кўпинча оҳак-қум аралашмаси ёки цемент ишлатилади.
Цемент-кум тошни тайёрлашда 25—30 % боғловчи модда ва 
70—75 % қум ишлатилади. Унинг мустаҳкамлик чегараси 2,5— 
3,5М П а (боғловчи оҳак-қум бўлса) ва 2 ,5 — 10 МПа (боғловчи 
портландцемент бўлса). Ҳажмий оғирлиги 1400— 1600 к г/м 3 
Курилишда, асосан, бино деворларини теришда ишлатилади.