Ў з б е к и с т о н р е с п у б л и к а с и Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги Абу Райҳон Беруний номидаги


GaAs ва унинг бирикмаларини металлоорганик бирикмалар асосида газ фазали эпитаксиал ўстириш



Download 5,49 Mb.
bet34/43
Sana12.04.2022
Hajmi5,49 Mb.
#544677
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   43
Bog'liq
Эпиксиал қатламлар ва гетеротизимлар

7.2. GaAs ва унинг бирикмаларини металлоорганик бирикмалар асосида газ фазали эпитаксиал ўстириш

Бу усулнинг энг асосий афзаллиги у қатъий бир жинсли ва кескин чегарали бирикмаларнинг мукаммал плёнкаларини олиш имконини беради. Бу усул аввалига Si ва Ge ларнинг эпитаксиал плёнкаларини ҳосил қилиш учун ишлатилган, аммо асосан AIIIBV турдаги бирикмаларни ва уларнинг бошқа атомлар билан бирикиб, 3-4 компонентли плёнкаларини ҳосил қилишда ҳам ишлатилади. Масалан, GaAs плёнкасини олиш учун галлийнинг металлоорганик бирикмаси ва арсин (AsH3) буғга айлантирилади ва улар асос юзасида ўзаро реакцияга киришади. 7.1 - жадвалда AIIIBV мисолида GaAs, InP ва уларнинг қаттиқ фазали кўп компонентли бирикмаларини олиш учун ишлатиладиган материаллар келтирилган.


7.1–жадвал
GaAs ва InP ҳамда уларнинг бирикмаларини олиш учун ишлатиладиган материаллар

Ўстирилувчи ярим ўтказгич

Керакли материаллар

Асос



GaAs
GaAlAs
GaInAs
GaInAsP
InP

III гуруҳ
элементлари

V гуруҳ
Элемент
лари

GaAs
GaAs
InP
InP
InP

Ga(CH3)3


Ga(CH3)3, Al(CH3)3
Ga(C2H5)3 In(C2H5)3
Ga(C2H5)3,In(C2H5)3
In(C2H5)3



AsH3


AsH3
AsH3
AsH3 , PH3
PH3

7.1 - жадвалдан AIIIBV ҳосил қилишда унинг металл компонентини олишда органик бирикмалар (таркибида углерод бўлган бирикмалар, масалан: Ga(CH3)3 , In(C2H5)3 , Al(CH3)3, ...) муҳим аҳамиятга эга эканлиги кўринади.


Масалан, GaAs, InP, AlAs ярим ўтказгичли бирикмаларни ҳосил қилиш учун қуйидаги реакциялардан фойдаланамиз:
Ga(CH3)3+AsH3=GaAs+3CH4
In(C2H5)3+PH3 = InP+3C2H6
Al(CH3)3+AlH3 =AlAs+3CH4

Бу учала реакцияда ҳам икки компонентли тизим ҳосил қилинган, бунда металлоорганик бирикманинг ёки металлоид-водород бирикманинг қай бири кўп, қай бири озлиги катта аҳамиятга эга бўлмаслиги мумкин. Аммо металлоорганик бирикмаларнинг парциал босимини водородли бирикма босимидан 5-10 марта катта қилиб олинса, плёнкалар жуда силлиқ ва бир хил турда бўлади.


Аммо, 3 ёки 4 ва ундан ортиқ компонентли бирикмалар ҳосил қилишда юзага келиб реакцияга киришаётган моддаларнинг микдори ҳосил бўлаётган бирикманинг таркибига, улардаги концентрацион нисбатларга жуда катта таъсир қилади.
Қуйида 3 ва 4 компонентли системалар ҳосил бўлиш реакцияларининг схематик кўриниши кўрсатилган:

(1-x)Ga(CH3)3+xAl(CH3)3+ASH3 -- Ga1-xAlxAs


(1-x)Ga(C2H5)3+xIn(C2H5)3+yPH3+(1-y)AsH3 -- Ga1-xInxAs1-yPy .

Плёнкаларни олиш жараёнида уларни керакли аралашма билан легирлаш мумкин. Бунинг учун легирловчи материал буғга айлантирилади ва асосий компонентларнинг буғларига аралаштирилади.


Металлоорганик бирикмаларни газ фазали эпитаксияси усули билан олинадиган плёнкаларнинг асосий ишлатилиш соҳаларини кўриб ўтамиз:
1. GaAlAs/GaAs гетеротизими асосида квант ўрали лазерлар олишда;
2. Модуллаштириб легирланган GaAlAs/GaAs гетеротизимини олишда;
3. GaInAs/InP гетеротизими чегарасида икки ўлчамли электрон газини олишда;
4. 1,3 мкм тўлқин узунлиги кичик ток зичлигида ишлайдиган гетеролазерлар олишда;
5. GaInAs/InP нинг квант ўрамли гетеротизимини олишда.



Download 5,49 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   43




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish