“ пул ва банклар

9.3.Банклар фаолиятининг ривожланиши ва Марказий банкнинг 
пайдо бўлиши. 
анклар фаолияти ривожланишига қуйидаги омиллар таъсир 
кўрсатади: 
Б 

---

•
Давлат ва аҳоли томонидан банкларга бўлган ишончнинг ортиши 
уларнинг ихтиёридаги вақтинча бўш пул маблағларни банкка жалб қилиш 
имконини беради. Кейинчалик ишлаб чиқарувчи кохоналар ҳам ўз пул 
маблағларини депозит сифатида банкларга жойлаштира бошлади 
•
ХВИ асрда Америкадан Эвропага жуда катта миқдорда олтин ва 
кумушнинг кириб келиши Италия ва Голландия банкларининг 
монополиясига барҳам берди. Натижада Эвропада банклараро рақобат 
шаклланди. 
•
Банклар фаолияти ривожланиб бориши билан улар эндигна қимматли 
қоғозлар бзорида пайдо бўлган. Шу тариқа банкларнинг янги операциялари 
пайдо бўлди. 
•
Банклар ўзининг спитсифик яъни “ўзига хос” хусусиятига кўра миллий 
тўлов тизимининг таянчига айлантирилди. Энди иқтисодиётдаги барча 
тўловлар банклар орқали ўтадиган бўлди. Бу банкларнинг иқтисодиётдаги 
мавқеини кескин оширди. 
Биринчи Марказий банк 1650-йилда Шветситанинг Рикс банки;
1694-йилда Англия Марказий банки; 
1800-йилда Франция Марказий бани; 
1893-йилда Италия Марказий банки; 
1913-йилда АҚШ федерал захира тизими ташкил этилди. 
Марказий банкларнинг пайдо бўлиши қуйидаги сабаблар билан 
белгиланади: 
1.
Нақд 
пулларни 
эмиссия 
қилишнинг 
битта 
марказда 
тўпланишининг зарурлиги 
2.
Тижорат банкларининг инқироз пайтида нақд пул эмиссияси 
бўйича мажбуриятларини таминлай олмасди. Бунга мисол қилиб , 1907-йилда 
АҚШдаги инқирозни айтиш мумкин. 
3.
Давлатни молиявий танг, оғир аҳволдан қутқариш. Англия 
Марказий банкининг монарз Карл ИИ ни давлат молия мажбуриятларини 
бажариш учун ташкил этилган. 
4.
Хусусий тижорат банкларининг ўзи ҳам пул эмиссия қилишдан 
безиб қолишди. (Сенвораж
-
нақд пул эмиссиясидан олинадиган даромад)