“ фаол тадбиркорлик, инновацион ғоялар ва технологияларни қЎллаб-қувватлаш йили”

Мавзунинг долзарблиги: Катта ёшдагилар ва ёш болаларда энг кўп ураётган
хасталиклардан бу юқори нафас йўлининг яллиғланиши ва унинг асоратидир. Бундай 
касалликни даволашда юқори самара бера оладиган, юмшатувчи хусусиятга, йўтал 
қолдирувчи ва анти микроб таъсирига эга бўлган препаратлар ишлатилади.Биз шундай 
таъсирга эга бўлган препаратларга асосланган холда, маҳаллий хом ашёлардан оқилона 
фойдаланиб, юқори биосамарадор, заҳарсиз, йўталга қарши, имунитет кўтарувчи, балғам 
кўчирувчи ва юмшатувчи дори воситасини ишлаб чиқишни ўз олдимизга мақсад қилиб 
қўйдик. 
Ишнинг мақсади: маҳаллий ўсимлик хом ашёлари: гулхайри илдизи; ёнғоқ ва маврак барги; 
оддий бўймадарон ва мойчечак гули; қирқбўғин ер устки қисмлари асосида, “Махаллий 
доривор ўсимликлардан юқори нафас йўлларини яллиғланишида ишлатиладиган спиртли 
эритма тайёрлаш технологияси” таркиби ва технологиясини ишлаб чиқиш.
Тадқиқот услуби ва материаллари: Бугунги кунда халқ табобати ва замонавий тиббиётда 
юқори нафас йўлларини яллиғланишда восита сифатида ишлатилиб келинаётган доривор 
ўсимликлар ва уларнинг хом ашёларини чуқур ўрганиш натижалари гулхайри илдизи; ёнғоқ 
ва маврак барги; оддий бўймадарон ва мойчечак гули; қирқбўғин ер устки қисмилари юқори 
нафас йўллари яллиғланишида ишлатиладиган, имунитет кўтарувчи, балғам кўчирувчи 
таъсирга эга эканлигини кўрсатди. Фармакологлар билан ҳамкорликда олиб борилган 
тажриба натижалари, юқорида келтирилган ўсимликлар биргаликда ишлатилганда, уларнинг 
ҳоссалари янада кучайиши маълум бўлди. Бу ўсимлик хом ашёлари аралашмаларидан ҳар 
хил қувватли (30, 40, 50, 60, 70ва 80%) этил спирти ёрдамида, хар хил усулларда:внииф, 
перколяция, мацерация ва мацерацион-циркуляция усулларида ажратма олинди. Олинган 
ажратмалар таркибидаги қуруқ қолдиқ миқдори XI ДФда келтирилган усул бўйича 
аниқланди. 
Натижалар: Олинган натижалар ажратувчи сифатида 70 ва 80% этил спиртидан 
фойдаланиб, внииф усулида олинган ажратмалар таркибидаги қуруқ қолдиқ миқдори юқори 
эканлигини кўрсатди. Иқтисодий нуқтаи-назаридан кейинги тажрибаларимизда 70% этил 
спиртидан ажратувчи сифатида фойдаланишни лозим деб топдик.
Хулосалар:Маҳаллий ўсимлик хом ашёлари: гулхайри илдизи; ёнғоқ ва маврак барги; оддий 
бўймадарон ва мойчечак гули; қирқбўғин ва ер устки қисми асосида юқори нафас йўлларини 
яллиғланишида ишлатиладиган спиртли эритма таркиби танланди ва мақсадга мувофиқ 
технологияси ишлаб чиқилди. 

---

“МАХАЛЛИЙ ДОРИВОР ЎСИМЛИКЛАРДАН ЮҚОРИ НАФАС ЙЎЛЛАРИНИ 
ЯЛЛИҒЛАНИШИДА ИШЛАТИЛАДИГАН СПИРТЛИ ЭРИТМА СОН КЎРСАТКИЧЛАРИ 
БЎЙИЧА БАХОЛАШ” 
Ш.Устенов-Саноат фармация йўналиши 2 курс 2/2- гурух талабаси 
Тошкент фармацевтика институти, Тошкент.ш 
Дори воситаларининг саноат технологияси кафедраси 
Илмий раҳбар: ф.ф.н.,З.Х.Абдижалилова