“ фаол тадбиркорлик, инновацион ғоялар ва технологияларни қЎллаб-қувватлаш йили”

Ишнинг мақсади: республикамиз Марказий Осиё давлатлари орасида доривор гиёҳларга 
бой минтақа ҳисобланади. Гиёхлар заҳирасини эҳтиётлаб фойдаланиш, уларни амалиётга 
татбиқ қилиш олимларимиз олдида турган долзарб муаммолардан ҳисобланади. 
Юқоридагиларни инобатга олган ҳолда олимларимизнинг илмий изланишлари асосида 
қуйидаги махаллий доривор ўсимликлар: занжабил ва қизил мия илдизлари, зира, қорақанд 
ва наъматак мевалари асосида қанли диабет касаллигида қўллаш учун капсула дори турини 
яратиш изланишнинг асосий мақсади қилиб олинди. 
Усуллар: капсула массасимайдаланган ва тешигининг диаметри 0,15 мм ли элакдан 
ўтказилган доривор ўсимликлар аралашмасидан иборат. Субстанциянинг (аралашма) 
технологик хоссалари тегишли адабиётларда келтирилган усуллар ва асбоблар ёрдамида 
ўрганилди [1].
Натижалар: олинган тажриба натижалари аралашманинг технологик хоссалари улардан
капсула дори турларини тайёрлаш нуқтаи назардан қониқарсиз эканлиги аниқланди. Айни 
пайтда, уларни сочилувчанлик кўрсаткичи қониқарсизлиги билан изоҳлаш мумкин. Бундан 
келиб чиққан ҳолда, капсула массасининг таркибии моддаларни қўшиш лозим деб топилди. 
Технологик жараённи парчалантирувчи ва сирпантирувчи сифатида ишлатиладиган 
картошка крахмали ва кальций стеаратдан фойдаланиш мақсадга мувофиқ деб топдик. 
Массаларнинг технологик хоссалари адабиётларда келтирилган усуллар бўйича 
ўрганилди. Натижалардан шуни кўриш мумкинки, крахмал миқдорининг ошиб бориши 
билан капсула массасининг парчаланиши яхшиланишини кўрсатди. 10 ва 15% крахмал
сақлаган массаларини технологик хоссалари бир-бирига яқин бўлганлиги сабабли, 15%
крахмал сақлаган массалар капсула массаси учун асос қилиб олинди. Капсула массаси 
ижобий технологик хоссаларни намоён қилди, жумладан +315 мкм ва +125 мкм ли 
фракцияларни миқдори 70% дан ортиқлиги ва бошқа кўрсаткичларини ижобий даражада 
бўлиши адабиётдаги маълумотлар билан уйғунлигини кўрсатди [1]. Сочилувчан зичлик, 
кг/м
3 
-
0,540, сочилувчанлик, кг/с 10
-3 
- 
4,80, қолдиқ намлик, 7,0 % Бу эса ўз навбатида 
капсула массасини қадоқлаш жараёнини бир меъёрда боришини, унинг оғирлиги ва бошқа 

---

сифат кўрсаткичлари тегишли МҲ талабларига жавоб берадиган капсула олишни 
таъминлайди.
Хулосалар: илмий изланишлар асосида қандли диабет касаллигида қўлланиладиган доривор 
ўсимликлар асосидаги капсула дори шаклининг мақсадга мувофиқ таркиби ва технологияси 
таклиф этилди. 
Адабиётлар: 
1.
Махкамов С.М. Основы таблеточного производства-Ташкент, 2004.- 147 с.
“МАХАЛЛИЙ ДОРИВОР ЎСИМЛИКЛАРДАН ЮҚОРИ НАФАС ЙЎЛЛАРИНИ 
ЯЛЛИҒЛАНИШИДА ИШЛАТИЛАДИГАН СПИРТЛИ ЭРИТМА ТАЙЁРЛАШ 
ТЕХНОЛОГИЯСИ” 
А.Хасанов- Саноат фармация йўналиши 2 курс 2/2- гурух талабаси 
Тошкент фармацевтика институти, Тошкент.ш 
Дори воситаларининг саноат технологияси кафедраси 
Илмий раҳбар: ф.ф.н.,З.Х.Абдижалилова