Ðàõèìîâ Ìатназар

3. O’z mablag’lari manbayi bilan bog’liq bo’lgan nisbiy ifodalar:

-Jalb qilingan sarmoyaning jamlanganlik koeffitsenti	Jalb qilingan kapital/jami kapital
-O’z sarmoyasi harakatchanligi koeffitsenti	Xususiy kapital/O’z mablag’lari manbayi
-O’z mablag’larini uzoq muddatli aktivlar va zahira, xarajatlarni manbalashdagi holat ko’rsatkichlari	O’z mablag’larini jami+Uzoq muddatli qarz mablag’lari-Uzoq muddatli aktivlar/Zahira va xarajatlar
-O’z va qarz mablag’lari nisbati koeffitsenti	Qarz kapitali/O’z mablag’lari manbayi
-Moliyaviy mustaqillik koeffitsenti	O’z mablag’larini jami/ Jami mablag’lar
-Moliyaviy qaramlik koeffitsenti	Jami mablag’lar/O’z mablag’lari manbayi
Qarz mablag’lari holati bilan bog’liq bo’lgan ko’rsatkichlar:
-Qarz kapitalini barcha kapital tarkibidagi salmog’i koeffitsenti	Qarzga olingan mablag’lar/jami mablag’lar
-Uzoq muddatli mablag’larning chetdan jalb qilingan mablag’larga nisbati koeffitsenti	O’z mablag’lari manbayi/Qarz mablag’lari
-Karz kapitali va o’z mablag’lari nisbati koeffitsenti	Qarzga olingan mablag’lar/O’z mablag’lari manbayi

4. 
   Buxgalteriya balansini trend tahlili
   

35F
Trend tahlili moliyaviy hisobot elementlari va ko’rsatkichlarini joriy davrga bo’lgan holatini bazis yili yoki asos yili ko’rsatkichi bilan o’rganishni xarakterlaydi. Lekin bu usul prof. M.Q.Pardaevni «Moliyaviy tahlil» o’quv qo’llanmasida “makon” tahlili deb berib o’tiladi hamda, unga quyidagicha ta’rif beriladi. «Makon tahlili-deganda birorta ob’ektni boshqa ob’ekt ko’rsatkichlari bilan solishtirilgan holda o’rganilishi tushuniladi».³⁶

36F
Trend tahlili mazmunini prof. E.Akramov quyidagicha izoxlaydi. “Trend tahlili-bu korxona moliyaviy holatining ko’rsatkichlar tizimini etarli darajada, davrlar oralig’i bo’yicha umumiy o’zgarishlar tendentsiyasida o’rganishni tavsiflaydi.³⁷
Yuqoridagi fikrlarni umumlashtirgan holda quyidagicha xulosa chiqarish mumkin: Trend tahlili-bu moliyaviy holat ko’rsatkichlarini bazis davr ko’rsatkichlariga nisbatan o’rganishni xarakterlaydi.
Agar prof. E.Akramovni davrlar oralig’i bo’yicha fikriga qo’shiladigan bo’lsak bu tahlil dinamik tahlilni o’zi bo’lib qoladi. Shu sababli uni, asos yiliga yoki maqbul deb topilgan yilga nisbatan o’zgarishlarini baholash trend tahlilini mazmunini tashkil etmaydi.




^{36 2} Pardaev M.Q., Isroilov B. Moliyaviy tahlil. T.: Iqtisod iyot va xukuk dunyosi, 1999 y., 15-bet
³⁷ Akramov E. Analiz finansovogo sostoyaniya predpriyatiya. T.:GNITI, GANT , RUz

5.