# 4, 2020 pedagogik mahorat*педагогическое мастерство*pedagogical skill

1-расм
). 
 
1-жадал. Махсус дзюдо тестлари бўйича маълумот 
Тест номи 
Муаллиф(лар) 
ва нашр йили 
Меъзонлар 
I 
II 
III 
IV 
V 
Santos test 
Santos 
(et.al), 
2010 
* 
+ 
+ 
1 
ҳафта 
+ 
Uchikomi shuttle run test 
Sogabe 
(et.al), 
2015 
* 
± 
± 
? 
- 
Santos test, Uchi-komi fitness 
test, Ten station judo ability test, 
Tarva 
(et.al), 
2016 
* 
+ 
+ 
? 
+ 
0
10
20
30
40
50
1998-2004
2005-2010
2011-2015
2016-2020
Н
аш
р 
бў
л
иш
 т
езли
ги 
(%
) 
1-расм. 1998-2020 йиллар оралиғида дзюдо бўйича ишлаб чиқилган 
махсус тестлар
https://buxdu.uz

---

# 4, 2020 PEDAGOGIK MAHORAT*ПЕДАГОГИЧЕСКОЕ МАСТЕРСТВО*PEDAGOGICAL SKILL
226 
Special Judo Fitness Test (SJFT) 
Special Judo Fitness Test (SJFT) 
Sterkowicz and 
Franchini, 2001 
*** 
+ 
- 
? 
- 
Special Judo Fitness Test (SJFT) 
Franchini (et.al), 
1998 
* 
± 
- 
? 
- 
Judogi grip strength test 
Franchini (et.al), 
2011 
* 
+ 
- 
? 
- 
Judo-specific test 
Lidor 
(et.al), 
2005 
* 
+ 
± 
? 
- 
Lactate minimum intensities for 
judo 
Azevedo (et.al), 
2007 
* 
+ 
- 
? 
- 
Randori 
maximal 
time 
to 
exhaustion 
Morales (et.al), 
2016 
* 
+ 
- 
48-72 
соат 
- 
Hikidashi uchi-komi test 
Del 
Vecchio 
(et.al), 2014 
** 
+ 
- 
48 
соат 
± 
Judo specific incremental test 
(JSIT) 
Azevedo (et.al), 
2014 
* 
+ 
- 
? 
± 
Uchikomi Fitness Test (UFT) 
Almansba (et.al), 
2012 
* 
+ 
- 
48 
соат 
+ 
Изоҳ: *: 30та иштирокчидан кам; **: 30-49 та иштирокчи атрофида; ***: 50-99 та 
иштирокчи атрофида; ****: 100 та иштирокчидан кўп; +: ҳа, таъминланади; -: йўқ, 
таъминланмайди; ?: ўрганилмаган; ±: қисман. 
 
1998-2004 йиллар оралиғида жами таҳлил этилган махсус тестларнинг 17% и (2та), мос 
равишда 2005-2010 йиллар орлиғида 25% (3та), ҳамда 2011-2015 йиллар мобайнида 41% ни (5та) 
ташкил этган. Сўнгги давр-2016-2020 йиллар оралиғидаги нашрлар сони эса мос равишда 17% ни 
ташкил этди (2та). 1-расмдаги маълумотлар шуни тасдиқлайдики, дзюдо бўйича махсус тестларнинг 
ишлаб чиқилишидаги умумий тенденциянинг ўсиши 2011-2015 йиллар оралиғига тўғри келади (III 
давр). 
Биринчи меъзон бўйича баҳоланганда, SJFT ва Hikadashi uchi-komi testларижа ижобий натижа 
қайд этилди (17%). Мос равишда, ушбу тестларда 50-99 ва 30-49та иштирокчи қамраб олинганлиги 
юқоридаги жадвалда акс эттирилган. Таҳлил этилган тестларнинг аксарият қисмида (83%), 30тадан 
кам иштирокчи қамраб олиниши қайд этилди. 
Индивидуал хусусиятлари жамоавий ва яккакураш спорт турларида муҳим аҳамият касб этиши 
сўнгги йиллардаги илмий-тадқиқот ишларида ўз аксини топган [9]. Шу сабабдан, махсус тестларнинг 
аҳамиятини баҳолашда ушбу омил меъзон сифатида киритилди. Иккинчи меъзон бўйича фақат 2 та 
тестда (Uchikomi shuttle run test, SJFT) мазкур хусусиятлар қисман ўрганилганлигини кўриш мумкин 
(17%). Қолган барча тестларда юқоридаги меъзон бўйича ижобий баҳо қайд этилган. 
Тестларни ташкил этиш жараёнида ички ва ташқи факторларнинг таъсири биз томонимиздан 
таҳлил этилган тестларнинг атиги 17% ида (2та) аниқ ишлаб чиқилган. Шунингдек, 17% тестларда 
мазкур кўрсаткич аниқ ишлаб чиқилмаган. Таҳлил этилган тестларнинг аксарият қисмида (76%) ички 
ва ташқи факторларнинг таъсир даражаси ҳақида маълумот келтирилмаган. Яна шу нарса муҳимки, 
тест ва ре-тест ташкил этиш шарт-шароитлари олинган натижаларнинг объективлиги ва 
ишонарлилигига етарлича таъсир кўрсатади. Бу ўринда тест ва ре-тест ташкил этиш хусусида, 
хусусан, улар орасидаги вақтга алоҳида талаблар қўйилади. 
Таҳлиллар жараёнида, тест ва ре-тест ўтказиш меъзони бўйича турлича маълумотлар 
аниқланди. Ўрганилган материалларнинг 33% ида юқоридаги меъзон бўйича аниқ муддат 
кўрсатилган. Тест ва ре-тест оралиғининг минимал даври 48 соатни ва максимал даври 1 ҳафтани 
ташкил этиши таҳлил натижасида аниқланди. Тестларнинг аксарият қисмида (67%), мазкур меъзон 
талаблари бўйича ўрганишлар мавжуд эмас. 
Барқарорлик кўрсаткичи ҳар қандай тестга қўйиладиган муҳим талаб ҳисобланади. Ўтказилиши 
назарда тутилган тест, ўз моҳиятига кўра маълум хусусиятни аниқ характерлаши керак. Уни ташкил 
этишнинг ҳар қандай ҳолатида тест стабил натижа қайд этиш имкониятига эга бўлиши керак. Тест ва 
ре-тест натижалари ўртасидаги фарқ ва боғлиқлик максимал даражада юқори бўлишига эришиш 
керак. Мазкур талабдан келиб чиқиб, тестларни баҳолашнинг навбатдаги меъзони сифатида 
тестларнинг стабиллиги меъзони киритилди. Ушбу меъзон бўйича 25% тестларда тест стабиллиги 
кўрсаткичи аниқ ишлаб чиқилган. Тестларнинг 17% ида махкур талаблар қисман тадқиқ этилган. 
https://buxdu.uz

---