درس اول Birinchi dars Fors tili

من پزشک هستم

من پزشک نیست
هست [hast] so’zining mustaqil ma’nosi
هست [hast] ning yuqoridagi vazifasi, ya’ni kesimlik bog’lamasining to’liq shakli vazifasidan tashqari o’zi mustaqil ravishda “bor”, “mavjud” degan ma’noni ham bildiradi. Masalan:

اینجا ماهی هست [ injā māhi hast] – “Bu yerda baliq bor”

در کتابخانه کی هست؟ [ dar ketābxāne ki hast?] – “Kutubxonada kim bor?”

هست [hast]so’zi “bor”, “mavjud” ma’nosida kelganda gapda kesim vazifasini bajaradi va biror-bir shaxsni ifodalash uchun shaxs–son qo’shimchalari bilan turlanadi. III shaxs birlikda bog’lama ma’nosidan farqli ravishda است [ast] emas, هست [hast] bo’ladi.
Bo’lishli shakl

Birlik:

من هستم [man hastam] – “Men borman”

تو هستی[ to hasti] –“Sen borsan”

او هست[ u hast ] – “U bor”

Ko’plik:

ما هستیم [ mā hastim] –“Biz bormiz”

شما هستید [šomā hastid] –“Siz borsiz”

ﺁنها هستند [ānhā hasttand] –“Ular borlar”
هست [hast] so’zini “bor”, “mavjud” ma’nosi uchun inkor shaklda نیست ishlatiladi. Masalan, من ﺁنجا نیستم [ man ānjā nistam]- men u yerda emasman, احمد اینجا نیست [ Ahmad injā nist] – Ahmad bu yerda emas.

هست hast so’zi qaysi ma’noni anglatayotganligi gapning mazmuniga qarab aniqlanadi. Masalan, من مهندس هستم [ man mohandes hastam] – “Men muhandisman” (bu yerda: bog’lovchi), من در اطاق هستم [man dar otāq hastam] – “Men xonadaman” ( bu yerda: kesim).

در) [dar] yerda o’rin-payt kelishigi ma’nosini beruvchi old ko’makchi)

متن

عید نوروز
در فصل بهار جشنها زیاد است. عید نوروز یکی از زیباترین ﺁنها است. در کشور ما عید نوروز را بیست و یکم مارس جشن میگیرند. مردم این روزرا بعنوان روز بیدار شدن طبیعت جشن میگیرند. همه از صبح به یک دیگر عید نوروزرا تبریک میگویند. در خیابان ها و میدان های شهر صحنه ها میسازند. روی صحنه ها هنرپیشه ها ‘ رقاصه ها و ﺁوازخوانان برنامه های جشن نوروزرا نمایش میدهند. در د یگ های بزرگ پلو ‘ سمنو و حلیم میپزند و به تماشاچیان میدهند. در کشورهای ایران و افغانستان عید نوروزرا بعنوان روز ﺁغاز سال نو جشن میگیرند. در این کشورها عید نوروز سیزده روز ادامه دارد. در خانه ها سفره های هفت سین میچینند و روی ﺁن قرﺁن ‘ ﺁئینه ‘ سکه ‘ سیب ‘ سمنو ‘ سیر ‘ سر شیر‘ سبزی و غیره میگذارند.

Eyd-e Nouruz
Dar fasl-e bahār jašnhā ziyād ast. Eyd-e Nouruz yeki az zibātarin ānhā ast. Dar kešvar-e mā Nouruzrā bist-o yekom-e mārs jašn migirand. Mardom in ruzrā beonvān-e ruz-e bidār šodan-e tabi’at jašn migirand. Hame az sobh be yekdigar eyd-e Nouruzrā tabrik miguyand. Dar xiyābānhā va meydānhāye šahr sahnehā misāzand. Ruye sahnehā honarpišehā, raγγāsehā va āvāzxānān barnāmehāye jašne Nouruzrā namāyeš midehand. Dar dighāye bozorg polou, samanu va halim mipazand va be tamāšāčiyān midehand. Dar kešvarhāye Irān va afg’ānestān eyd-e Nouruzrā beonvān-e ruz-e āγāz-e sāl –e nou jašn migirand. Dar in kešvarhā eyd-e Nouruz sizdah ruz edāme dārad. Dar xānehā sofrehāye “haft sin” mičinand va ruye ān Qor’ān, āyine, sekke, sib, samanu, sir, sar šir, sabzi va γeyre migozārand.
1-mashq. O’qing , tarjima qiling va daftaringizga yozing.

من نویسنده هستم. ما هنرپیشه هستیم ‘ نویسنده نیستیم. این شاگرد کیست؟ این شاگرد داریوش است. تو کیستی؟ من گوینده هستم. تو کیستی؟ من بافنده هستم. او کیست؟ او دانشیار است. این زن و ﺁن مرد دهقان هستند. شما کیستید؟ من ایرانی هستم. این رفیق هم ایرانی است؟ ﺁن رفیق تاشکندی است.

2- mashq. Fors tiliga tarjima qiling.

Bu ko’cha chiroyli va keng. U imorat balanddir. Bu xonadir. Xona katta va yorug’dir. Yo’lak uzun va tordir. Siz kimsiz? Biz ustozmiz. Ular kimlar? Ular o’quvchilardir. Bu ayol va u erkak ustoz emaslar, ishchilar. Matn uzun va qiyindir. Shirinlik qimmat emas, arzondir. Qahva sovuq emas, issiqdir.

3-mashq. O’qing, gaplarning mazmuniga qarab bog’lamali gaplarni bir tomonga, mustaqil kesimlik gaplarni ikkinchi tomonga yozing.
من ایرانی هستم. ما ﺁنجا نیستیم. کودک ﺁنجا است. این پیر مرد عاقل است. شما کجا هستید؟ او در پارک است؟ بله او در پارک است. در خانه نیمکت و صندلی و میز هست. در خانه تخته سیاه نیست. همه ﺁنجا هستند. ﺁنها هم ورزشکار هستند. ما فوتبالیست نیستیم. ما استلد ورزش هستیم. ﺁن دوشیزه شناور است. حالا او اینجا نیست. در گلدان گل هست. لوی گل خوش است.

4-mashq. Nuqtalar o’rnini to’ldiring.