درس اول Birinchi dars Fors tili

Takrorlash uchun savollar
1. Kishilik olmoshlari qaysilar?

2. است [ast] bog’lamasining qisqa shakli qaysilar?

3. است [ast] bog’lamasining qisqa shakli yana nima deb ataladi?

درس بیست و ششم

Yigirma oltinchi dars
واژگان

Lug‘at

خانم	xānom	xonim
هدایا	hadāyā	sovg’alar
دستمال	dastmāl	dastro’mol
ابریشمی	abrišomi	ipakli, shoyi
قاب	γāb	ramka
عکس	aks	rasm
ﺁماده کردیم	āmāde kardim	tayyorladik
شستیم	šostim	yuvdik
بیدار شدیم	bidār šodim	uyg’ondik
پیش	piš-e	oldiga
جشن را تبریک گفتیم	jašnrā tabrik goftim	bayram tabrigi aytdik
بوسیده	buside	o’pib
یک روز پیش	yek ruz piš	bir kun avval
تبریک گفته بودیم	tabrik gofte budim	tabriklagan edik
زود	zud	tezda
بیدار شدیم	bidār šodim	uyg’ondik
دل	del	yurak, qalb
میاید	miyāyad	chiqadi, keladi
ﺁنچه	ānče	nima-ki

So’roq gapning yasalishi (davomi)
Fors tilida insonlar uchun که (ke) – kim? so’roq olmoshi, jonli hayvonlar va jonsiz predmetlar uchun چه (če) – nima? so’roq olmoshi ishlatiladi. Ba’zi manbalarda yuqoridagi so’roq olmoshlari کی (ki) va چی (či) shaklida keladi. Og’zaki nutqda mana shu variantlar ko’proq ishlatiladi.

So’roq olmoshlari است [ast] kesimlik bog’lamasi bilan qo’shilib quyidagi shaklni hosil qiladi:

کیست = کی+ است [kist]-kim?

چیست = چه + است [čist] –nima?

این کیست؟ [ in kist] – “Bu kim?”

این چیست؟ [ in chist] – “Bu nima?”

کی so’roq olmoshi است bog’lamasining qisqa shakli bilan quyidagicha turlanadi:

کیست + م = کیستم [kistam] – kimman?

کیست +ی = کیستی [kisti] – kimsan?

کیست = کیست [kist] – kim?

کیست + یم = کیستیم [kistim] – kimmiz?

کیست + ید = کیستید [kistid] - kimsiz?

کیست + ند = کیستند [kistand] – kimlar?
متن

هشتم مارس
هشتم مارس روز جشن زنان است. در کشورهای زیاد این روزرا جشن میگیرند. در این روز همه به خانم ها و دختران تبریک میگویند و هدایا میدهند. هشتم مارس در ازبکستان روز تعطیل است. من و خواهر کوچکم برای تبریک مادر خود یک دستمال ابریشمی و یک قاب برای عکس ﺁماده کردیم. صبح روز هشتم مارس زود از خواب بیدار شدیم. درست و روی خودرا شستیم و پیش مادر خود ﺁمدیم. اول به ایشان سلام دادیم و جشنرا تبریک گفتیم. هدایای خودرا دادیم. مادر ما خیلی خوشحال شدند و روی مارا بوسیده تشکر گفتند. یک روز پیش ‘ یعنی هفتم مارس ما به ﺁموزگار خود هم جشن هشتم مارسرا تبریک گفته بودیم.

Haštom-e mārs

Haštom-e mārs ruz-e jašn-e zanān ast. Dar kešvarhā-ye ziyād in ruzrā jašn migirand. Dar in ruz hame be xānomhā va doxtarān tabrik miguyand va hadayā midehand. Haštom-e mārs dar Ozbekiston ruz-e ta’til ast. Man va xāhar-e kučekam barāye tabrik-e mādar-e xod dastmāl-e abrišomi va yek qāb barāye aks āmāde kardim. Sobh-e ruze haštom-e mārs zud az xāb bidār šodim. Dast-o ruye xodrā šostim va piše mādare xod āmadim. Avval be išān salām dādim va jašnrā tabrik goftim. Hadayā-ye xodrā dādim. Mādar-e mā xeyli xušhol šodand va ruye mārā buside tašakkor goftand. Yek ruz piš, ya’ni haftom-e mārs mā be āmuzgār-e xod ham jašn-e hashtom-e mārsrā tabrik gofte budim.
1-mashq. O’qing va tarjima qiling.

این چیست؟ این نمک است. ﺁن فلفل است. این کیست؟ این مهمان است. ﺁن کیست؟ ﺁن دختر است. این چیست؟ این سیب است. سیب سرخ و ﺁبدار است. ﺁن کیست؟ ﺁن دانش ﺁموز است. این دانش ﺁموز با سواد و با هوش است. ﺁیا این شاگرد هم با سواد است؟ نخیر شاگرد کمی تنبل است. این چیست؟ این اسب است. اسب بزرگ است.

2-mashq. Nuqtalar o’rnini to’ldiring.

ﺁیا شما...؟	این اسب...؟
این زن...؟	این...؟
شما...؟	مگر این ...؟
مگر ﺁنها...؟	تو...؟
ﺁن سگ...؟	ﺁیا این مرد...؟

3-mashq. Fors tiliga tarjima qiling.

Bu qalammi yoki ruchkami? Bu ruchka. Bu nima? Bu doska latta. Doska latta nam emas. Bu xona kichik emas. U ayol kim? U ayol direktor. Bu daraxt yashil va balanddir. Bu gulmi? Ha, bu gul. Bu gul pushtirang. Siz kimsiz? Men me’morman. U Karimdir. Biz ishchi emasmiz. Bu jurnal qiziqarli. U gazeta emas.

4-mashq. Savollarga javob bering.

این شاگرد کیست؟.١

ﺁیا تو دهقانی؟. ٦

ﺁن بچه کیست؟. ٣

ﺁن دوشیزه کیست؟. ٤

مگر شما دانشیارید؟. ٥

تو کیستی؟. ٦

او کیست؟ .٧
Matnni o’qib tarjima qiling




Takrorlash uchun savollar
1. کی (ki) va چی (či) so’roq olmoshlari است [ast] bog’lamasi bilan qo’shilib, qanday so’roq so’zlarni yasaydi?

2. So’roq so’zlardan qaysilarini bilasiz?

درس بیست و هفتم

Yigirma yettinchi dars
واژگان

Lug‘at

بعنوان	be’onvān-e	…sifatida
بیدار شدن طبیعت	bidār šodan-e tabi’at	tabiatning uyg’onishi
میسازند	misāzand	quradilar
هنرپیشه	honarpiše	artist
رقاصه ها	raγγāsehā	raqqosalar
ﺁوازخوانان	āvāzxānān	xonandalar
نمایش میدهند	namāyeš midehand	namoyish qiladilar
د یگ	dig	qozon
میپزند	mipazand	pishiradilar
ﺁغاز سال نو	āγāz-e sāl-e nou	yangi yil boshlanishi
سیزده	sizdah	o’n uch
ادامه دارد	edāme dārad	davom etadi
سفره هفت سین	sofre-ye haft sin	haft sin dasturxoni
میچینند	mičinand	yozadilar
سکه	sekke	tanga
سیب	sib	olma
سمنو	samanu	sumalak
سر شیر	sar šir	qaymoq
سبزی	sabzi	ko’kat
میگذارند	mMigozārand	qo’yadilar
سیر	sir	sarimsoq
تنور	tanur	tandir
بچسبان	bečasbān	yopishtir

است ning to’liq shakli
است kesimlik bog’lamasining to’liq shakli هست [hast] dir. هست shaxs va sonda shaxs va son qo’shimchalari bilan quyidagicha turlanadi.

	Birlik		Ko’plik
I shaxs	هستم	[hastam]	هستیم	[hastim]
II shaxs	هستی	[hasti]	هستید	[hastid]
III shaxs	هست	[hast]	هستند	[hastand]

Bog’lamaning to’liq shakli bilan qisqa shakli bir xil tarjima qilinadi. Masalan:

من دکتر هستم [ man doktor hastam] – “Men doktorman” (to’liq)

من دکترم [ man doktoram] –“ Men doktorman” (qisqa)

تو دکتر هستی [ to doktor hasti] –“Sen doktorsan” ( to’liq)

تو دکتری [ to doktori] – “Sen doktorsan” (qisqa)

او دکتر است [ u doktorast] – u doktordir ( to’liq)

او دکتر است [ u doktorast] – u doktordir (qisqa)

است ning qisqa shaklining inkor formasi نیست bo’lgani uchun هست ning inkor formasi ham نیست dir. Masalan: