درس اول Birinchi dars Fors tili

بقال
شخصا
اول	ظاهراً
شک	مخصوصاً
بنا	اولا
شدت	مومن
حمام	مسئول
خط	مسئولیت
كاملا	طاهر
حتماً	تاکید
غالباً	مامون

2-mashq. Transkripsiyada berilgan so’zlarni arab-fors alifbosida yozing va yodlang.

tamaddon	mas’ale	moallef
mahalle	pāin	mas’ul
tabassom	pā’iz	tārix
attār	joz	emzā
jor’at	γasdan	ādatan
ta’sis	masalan	naγγāš
masā’el	naγγāš	γāleban

3- mashq. Tanvinli so’zlarga misollar keltiring.
4-mashq. Quyidagi so’zlarning yozilishini mashq qiling

بچه ‘ مدت ‘ کالا ‘ کاملا ‘ خط ‘ تبسم ‘ جدی ‘ مشکل ‘ رسما ‘ حصوصا ‘ سخصا ‘ سالانه ‘ بچکانه ‘ مردانه ‘ گویی

Yod olish uchun so’z va iboralar

بها ر	bahār	bahor
تابستان	tābestān	yoz
پائیز	pāiz	kuz
زمستان	zemestān	qish
پار سال	pārsāl	o’tgan yili
پیران سال	pirān sāl	uzoq yili
هر روز	har ruz	har kuni
روزانه	ruzāne	har kuni
امروز خیلی خوب تلفظ میکنید	emruz xeyli xub talaffoz mikonid	bugun juda yaxshi talaffuz qilyapsiz
امروز خیلی خوب مینویسید	emruz xeyli xub minavisid	bugun juda yaxshi yozayapsiz
سعی کنید اشتباه نکنید	sa’y konid, eštebāh nakonid	xato qilmaslikka harakat qiling

Takrorlash uchun savollar

1. 
   “Tashdid” nima?
   
2. 
   “Tanvin” qanday belgi va qachon ishlatiladi?
   
3. 
   “Hamza” belgisi nimani bildiradi?
   
4. 
   “Sukun” nima?
   

درس بیست و دوم

Yigirma ikkinchi dars

واژگان

Lug‘at

کوچکتر از همه	kučektar az hame	hammadan kichik
ﺁشپزی	āšpazi	oshpazlik
خانه داری	xānedāri	uy ishlari
اجازه گرفت	ejāze gereft	ruxsat oldi
میز غذا	miz-e γazā	ovqatlanish stoli
چید	čid	tayyorladi
بدین ترتیب	bedin tartib	bu tartibda
سفره	sofre	dasturxon
ﺁورد	āvard	olib keldi
غذاخوری	γazāxori	ovqatlanish
پهن کرد	pahn kard	yozdi, yoydi
قفسه ضرو ف	γafase-ye zoruf	idishlar javoni
بشقاب	bošqāb	tarelka
کارد	kārd	pichoq
قاشق	γāšoγ	qoshiq
چنگال	čangāl	vilka
گذاشت	gozāšt	qo’ydi
راست	rāst	o’ng
نمکدان	namakdān	tuzdon
فلفلدان	felfeldān	murchdon
وسط میز	vasat-e miz	stolning o’rtasi
جا کرد	jā kard	joyladi
با خرسندی	bā xorsandi	xursandlik bilan
ﺁماده است	āmāde ast	tayyor

Ot kesimli sodda yig’iq gaplar
Ot kesimli sodda yig’iq gaplar faqat ega va kesimdan tashkil topgan bo’ladi. Kesim fe’l so’z turkumida ifodalanmaydi. Kesim bo’lib ot, sifat, son va olmoshlar keladi. Shuning uchun ot kesimli gap deyiladi. Fors tilida ot kesimdan so’ng kesimlik bog’lamasi است [ast] keladi. Demak, ot kesim ikki qismdan iborat bo’ladi:

Ot kesim + bog’lama است

Masalan, این کتاب است [ in ketābast]- Bu kitobdir.

Mazkur jumlada این ega, کتاب است kesim. Ot kesim ketāb va است [ast]ning birikmasidan iborat.

Kesimlik bog’lamasi است [ast] o’zidan oldingi so’zga qo’shib o’qiladi. [ketābast] shaklida. Masalan, این کتاب حوب است [in ketāb xubast] – “ bu kitob yaxshidir”

Ot kesimli sodda yig’iq gaplar o’qilayotganda egadan so’ng pauza qilish maqsadga muvofiq. Masalan, سعادت دانا است [saādat dānāst]

Kesimlik bog’lamasi است [ast] o’zbek tilida “dir” qo’shimchasiga to’g’ri keladi. O’zbek tilida sodda gaplarda “dir” qo’shimchasi tushib qoladi. Masalan, “Bu kitob” , “ Bu daftar” kabi. Lekin bu holat fors tilida kuzatilmaydi va است [ast] bog’lamasi doimo gap tarkibida ishtirok etadi.

Ot kesimli sodda gaplarning inkor shakli ( bo’lishsiz formasi) bog’lamaning inkor shakli نیست [nist] yordamida yasaladi. نیست [nist] esa است [ast] ga نه [na] inkor yuklamasini qo’shish orqali yasalgan. نیست [nist] “yo’q, emas” degan ma’noni anglatadi. Demak, این کتاب نیست [in ketāb nist] bu kitob emas deb tarjima qilinadi. Masalan:

این کتاب خوب نیست [ in ketāb xub nist] – “bu kitob yaxshi emas”

اکرم کارگر نیست [ Akram kārgar nist] –“Akrom ishchi emas”
Ko’rsatish olmoshlari
Fors tilida ko’rsatish olmoshlari ikkita bo’lib, bular [in] va [ān] dir.

این [in] – “bu” deb tarjima qilinadi va yaqindagi shaxs yoki predmetni ko’rsatish uchun ishlatiladi.

ﺁن [ān] – “u” deb tarjima qilinadi va uzoqdagi shaxs yoki predmetni ko’rsatish uchun ishlatiladi.

متن

میز غذارا رعنا چید
رعنا در خانواده ما کوچکتر از همه است. او شش سال دارد. رعنا دختر با حوش است. او ﺁشپزی و خانه داری را خیلی دوست دارد. امروز رعنا از مادرش اجازه گرفت و میز غذا را چید. رعنا میز غذا را بدین ترتیب چید: اول سفره را ﺁورد و روی میز غذاخوری پهن کرد. بعد از قفسه ضروف چند بشقاب‘ کارد و چنگال ﺁورد. میز غذا برای شش نفر بود. رعنا برای هر نفر دو بشقاب‘ یک قاشق‘ یک کارد و یک چنگال گذاشت. قاشق و کارد را به طرف راست و چنگال را به طرف چپ‘ بشقاب ها و نمکدان و فلفلدان را وسط میز جا کرد. چهار دانه نان را به طرف های راست و چپ میز گذاشت. بعد از این با خرسندی به مادرش گفت: میز غذا و سفره ﺁماده است.

Miz-e γazārā Ra’nā čid
Ra’nā dar xānevāde-ye mā kučektar az hame ast. U šeš sāl dārad. Ra’nā doxtar-e bā huš ast. U āšpazi va xānedārirā xeyli dust dārad. Emruz Ra’nā az mādaraš ejāze gereft va miz-e γazārā čid. Ra’nā miz-e γazārā bedin tartib čid: avval sofrerā āvard va ruye miz-e γazāxuri pahn kard. Ba’d az γafase-ye zoruf čand bošqāb, kārd va čangāl āvard. Miz-e γazā barāye šeš nafar bud. Ra’nā barāye har nafar do bošγāb, yek γāšoγ, yek kārd va yek čangāl gozāšt. γāšoγ va kārdrā be taraf-e rāst va čangālrā be taraf-e čap, bošγābhā va namakdān va felfeldānrā vasat-e miz jā kard. Čahār dāne nānrā be tarafhāye rāst va chap-e miz gozāšt. Ba’d az in bā xorsandi be mādaraš goft: miz-e γazā va sofre āmade ast.
1-mashq. Quyidagi gaplarni o’qing va است [ast] bog’lamasining o’qilishiga diqqat qiling.
این درخت است. درخت سبز است. آن درخت هم سبز است. این گل است. گل قشنگ است. این کیف است. کیف کوچک است. این کیف نیست. آن دفتر است. این دفتر خوب نیست. آن دفتر خوب است. این پسر بچه است. این پسر بچه با آداب است.

2-mashq. Gaplarni o’qing. O’zbek tiliga tarjima qiling va ega, kesimni aniqlang.
این دیوار سفید است. ﺁن دیوار هم سفید است و بلند است. این در و ﺁن پنجره است. این مادر است. مادر مهربان است. این دختر زیبا است. ﺁن دختر هم زیبا است. این کتاب ﺁ سان است. ﺁن کتاب هم ﺁسان است. هوا سرد است‘گرم نیست. این خانه روشن و تمیز است. راهرو روشن است.

3-mashq. Quyidagi gaplarni fors tiliga tarjima qiling.

Tun uzun va qorong’idir. Kun yorug’ va qisqadir. Havo yomon emas. Uy sovuq emas. Bu ayol ishchi, muallim emas. Bu shahar katta va chiroylidir. Bu gul qizil, sariq emas. U gul sariqdir. Bu daraxt yashildir. Bu daraxt baland. Karim aqlli bola. U bola odobli emas.

4-mashq. Quyidagilarni ko’rsatilgandek qilib yozing va tarjima qilingh.

5- mashq. Matnni o’qituvchi yordamida o’qing.