Зиёвуддин Раҳим 2 бисмиллаҳир роҳМАНир роҳийм!

ШАҲОДАТ КАЛИМАСИ МАЪНОСИ ВА ШАРТЛАРИ 
Икки шаҳодат калимасидан мурод “Лаа илааҳа иллаллоҳ, муҳаммадур росувлуллоҳ. Ашҳаду аллаа 
илааҳа иллаллоҳу ва ашҳаду анна муҳаммадан абдуҳув ва росувлуҳ”, деб айтишдир. Бу калима маъноси 
қуйидагича: “Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ, Муҳаммад Аллоҳнинг Расулидир. Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқлигига 
гувоҳлик бераман. Муҳаммад У Зотнинг бандаси, Расули эканига гувоҳлик бераман”. 
Биз мўмин-мусулмонлар Аллоҳдан бошқа ҳақ маъбуд йўқлигига гувоҳлик берамиз. Шунинг учун 
ибодатимиз ҳам, тоатимиз ҳам фақат Аллоҳнинг Ўзига қилинади. Бирон нарсага муҳтож бўлсак, Аллоҳга 
илтижо этиб, ҳожатимизни раво қилишини сўраймиз. Бошимизга мусибат тушса, Аллоҳга ёлвориб, офият 
тилаймиз. Жонлиқ сўяётганда Ёлғиз Аллоҳ номини тилга оламиз. Назрни ҳам Аллоҳ учун қиламиз. 
Аллоҳнинг мулкида, тасарруфида шериги йўқлигини тасдиқлаймиз. Хуллас, барча амалларимиз Аллоҳ 
розилиги учун бажарилади. 
Шунингдек, биз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам Аллоҳнинг бандаси, барча инсонларга, 
жинларга юборган Элчиси эканига гувоҳлик берамиз. У зот ўтмишда бўлиб ўтган, келажакда юз 
берадиган ҳодисалар ҳақида етказган жами хабарларини тасдиқлаймиз, ҳалол деганларини ҳалол деймиз, 
ҳаром деганларини ҳаром деймиз, буюрган ишларини бажарамиз, қайтарганларидан тийиламиз, махфий 
ва ошкора тарзда шариатларига бўйсунамиз, суннатларига рози бўлиб амал қиламиз. Зеро, у зот бизга 
Аллоҳнинг рисолатини омонат билан, тўлиқ етказдилар. Шунинг учун Пайғамбаримиз алайҳиссаломга 
итоат этиш Аллоҳга итоат этиш, у зотга осий бўлиш Аллоҳга осий бўлиш саналади. 
Икки шаҳодат калимаси Исломдаги бошқа амаллар учун таянчдир. Чунки банда икки шаҳодат 
калимасини тили билан айтиб, қалби билан тасдиқламаса, ўқиган намози, тутган рўзаси, берган закоти, 
қилган ҳажи ҳисобга ўтмайди. Амаллар қабул бўлиши учун имон керак. Имон мазкур икки калимани 
дилдан чиқариб, ихлос-ла айтиш билан бўлади. Кимда-ким бу калималарни айтса, мусулмон саналади. 
Исломга киришнинг биринчи шарти шу. 
Шаҳодат калимасини тил учида айтиб қўйиш етарли эмас, қалб ҳам тасдиқлаши, тилда талаффуз 
қилинаётган жумла маъноси дилдан ўтиб, унда бирон шубҳа-гумон қолмаслиги зарур. 
Демак, шаҳодат калимаси шартлари еттита: 
1. Тили билан талаффуз қилаётган калима маъносини яхши билиш, унинг мазмун-моҳиятини 
қалбига жойлаш. 
2. Шаҳодат калимасини қатъий ишонч билан айтиш. 
3. Мана шу калимага зоҳирий ва ботиний жиҳатдан бўйсуниш – танаси ва қалби билан унга амал 
қилиш. 
4. Шаҳодат калимасини тўлиқ қабул қилиш, унинг шартларидан биронтасини инкор этмаслик. 
5. Шаҳодат калимасида ихлосли бўлиш (Яъни, калимага мувофиқ ҳаёт кечириш). 
6. Фақат тили билан айтиб қўймасдан, бутун вужуди, қалби билан тасдиқлаш. 
7. Шаҳодат калимасига, унинг аҳлига муҳаббатли бўлиш (Яъни, “Лаа илааҳа иллаллоҳ”, деб 
ҳақиқий мусулмон бўлганларни Аллоҳ учун яхши кўриш). 
4
Манба: “Ҳидоят” журналининг 2004-йилги 5-сони. 

---

16 
ТАВҲИД НИМА? 
“Тавҳид” сўзи бирон нарсага ягоналикни нисбат бериш, ундан кўпликни инкор этиш маъносини 
билдиради. Шаръий истилоҳда тавҳид Аллоҳга ширк келтиришдан йироқ юриш, зотида, исмларида, 
сифатларида, ишларида, ҳукмларида У Зотнинг шериги йўқлигига шак-шубҳасиз иқрор бўлишдир. 
Қуйида тавҳидга мисоллар келтирамиз. Аллоҳ таоло айтади: 
“--------------------------- Арабий матн --------------------------“