Referat mavzu : Nerv tizimi a’zolarining gistofiziologiyasini o’rganish. Bajardi

---

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA 
O’RTA MAXSUS TALIM VAZIRLIGI 
 
Alisher Navoiy nomidagi Samarqand Davlat 
Universiteti 
 
Fakulteti: Tabiiy fanlar 
Kafedrasi: «Fiziologiya genetika va biokimyo» 
Fan: Biokimyo 
 
REFERAT 
 
Mavzu
: 
Nerv tizimi a’zolarining gistofiziologiyasini o’rganish.
 
 
 
 
 
Bajardi:
Mirzaeva N 
Tekshirdi:
 Haydarov S.S 
 
 
Samarqand-2014 

---

Реферат 
1. 
Nerv tizimi tavsifi va tasnifi. 
2. 
Markaziy nevr tizimi: orqa va bosh miyani o’rganish. 
3. 
Vegetativ nerv tizimini o’rganish.
TMI: Retikulyar formasiya, gistofiziologiyasi. 
Nerv sistemasi, markaziy, periferik, neyron, yadro, kulrang va oq moda,orqa miya 
shoxlari, simpatik, parasimpatik gangliy, intramural, ekstramural, retikulyarformasiya, 
sitoarxitektonika, miyeloarxitektonika. 
Anatomik jihatdan nerv sistemasi markaziy va periferik qismlarga ajratiladi. Markaziy 
nerv sistemasiga opqa miya va bosh miya kiradi. Periferik nervlar, gangliylar, nerv chigallari 
va oxirlari periferik nerv sistemasini tashkil etadi. 
Funksional jihatdan nerv sistemasi somatik va animal va vegetativ - yoki anatom 
qismlarga ajratiladi. Somatik nerv sistemasi ko’ndalang tapg’il mushak va sezgi a’zolarini 
innervasiya etuvchi markaziy va periferik nerv sistemalarini o’z ichiga oladi. 
Vegetativ nerv sistemasi ichki a’zolarni, yurakni, tomirlar va ichki sekresiya bezlarini 
innervasiya etuvchi bosh miya va opqa miyaning qismlarini, nervlar va ularning shoxlarini 
o’z ichiga oladi. Vegetativ nerv sistemasi o’z navbatida simpatik va parasimpatik qismlarga 
ajratiladi. Nerv sistemasi barcha a’zolar faoliyatini boshqarishda, turli sistemalar 
faoliyatining mutanosibligini, muxitga moslashishini ta’minlaydi. 
Odamning bosh miyasi rivojlanishning eng yuqori oliy darajasiga yetgan hamda tafakkur 
va nutq markaziga xam ega. 
Bosh miya po’stlog’ida kechadigan fiziologik jarayonlar odam aqliy faoliyatining asosini 
tashkil etadi. Nerv sistemasi faoliyatining asosini tashqi va ichki muxit o’zgarishiga 
organizm tomondan berilgan javob refleks tashkil etadi. Demak nerv sistemasi faoliyati 
asosida reflektor faoliyat yotadi. 
Markaziy nerv sistemasi a’zolarida o’q va kulrang modda ajratiladi, kulrang modda 
asosan neyronlar va ular tashkil qilgan yadrolardan iborat. Yadrolar. Funksiyasi va tuzilishi 
jixatidan bir xil bo’lgan neyronlar to’plamidir.Ular orasida neyrogliya xam uchraydi. Oq modda 
asosan nerv tolalaridan iboratdir. 
Odam embrionida nerv sistemasining xamma a’zolarini rivojlanish manbai ektodermadan 
shakllangan nerv nayi xisoblanadi. Dastlab nerv nayi kengligi bir tekislikda bo’ladi. Keyinchalik 
uning oldingi qismi tezkor o’sadi va kengayadi, undan keyinchalik bosh miya qolgan qismidan 
opqa miya shakllanadi. Orqa miyaning shakllanishi davomida uning devorlari qalinlashadi, 
dorsal va ventral yuzalarda o’sish sekin borib, o’rtada uzunasiga yo’nalgan chuqurcha xosil 
bo’ladi. Nerv nayi to’qimasida neyrositlar va neyrogliya xujayralari rivojlanadi, ularning 
o’simtalari opqa miya yuzasiga chmiqib, oq moddani xosil qiladi. Neyritlar uzunlashib 
o’tkazuvchi yo’lni hosil qiladi. Qolgan qismi esa, ventral yoki xarakat ildizlarini shakllantiradi. 
Ganglioz 
plastinkalari 
umurtqalarning 
shakllanishi 
natijasida 
segmentlarga 
ajralib 
ketadilar.Ularning bir o’simtasi orqa miyaga yo’nalib, dorsal sezuvchi ildizchalar hosil qiladi. 
Nerv nayining oldingi kengaygan soxasidan bosh miya shakllanadi. Dastlab nerv sistemasining 
kengaygan soxasi uchta miya pufakchalariga ajratiladi: oldingi, o’rta, ketingi. Oldingi 
pufakchalar yana bo’linib, beshta miya pufakchalarini hosil qiadi: oxirgi, oraliq, o’rta, ketingi va 
uzunchoq miyalar ketma-ket joylashadilar.