Quyosh tizimi va uning sayyoralari haqida umumiy ma’lumotlar



Download 31,32 Kb.
bet1/7
Sana05.07.2022
Hajmi31,32 Kb.
#740538
  1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
2. Quyosh va uning tizimi vujudga kelishi


Quyosh tizimi va uning sayyoralari haqida umumiy ma’lumotlar

REJA


  • Koinot haqida asosiy tushunchalar:

  • Olam; Metagalaktika, Galaktika, yulduzlar.

  • Quyosh va quyosh sistemasi.

  • Sayyoralar

  • Yer va Oy

  • Asteroidlar, meteoritlar, kometalar.


Koinot haqida asosiy tushunchalar:


  • Bizni o‘rab turgan moddiy olam, bir so‘z bilan aytganda, Koinot (yunoncha dunyo, olam) deyiladi. Koinotning fazo va makonda o‘lchami yo‘q - cheksizdir. Koinotda materiya bir xildagi taqsimotga ega bo‘lmasdan, galaktikalar, yulduzlar, sayyoralar, meteoritlar, kometalar va turli gazlar majmuasidan iborat.

  • Galáktika deb yulduzlararo gaz, chang, qora materiya va, ehtimol, qora energiya, o‘zaro ta’sir etuvchi gravitatsion kuchlari mavjud bo‘lgan yulduzlarning katta tizimiga aytiladi (1-rasm). Odatda Galaktikalar umumiy og‘irlik markazi atrofida aylanuvchi 10 milliondan (107) bir necha trilliongacha (1012) yulduzlarga ega bo‘ladi.

Galaktikalar massasining 90 % ga yaqini qora materiya va energiya ulushiga to‘g‘ri kelsada, bu ko‘rinmas unsirlarning tabiati hali o‘rganilmagan. Ko‘plab Galaktikalarning markazida o‘ta massiv qora teshiklarning mavjudligi to‘g‘risida ma’lumotlar bor. Ehtimol, Koinotning ko‘rinadigan qismida 1011 ga yaqin Galaktika mavjud.


  • Galaktikalar massasining 90 % ga yaqini qora materiya va energiya ulushiga to‘g‘ri kelsada, bu ko‘rinmas unsirlarning tabiati hali o‘rganilmagan. Ko‘plab Galaktikalarning markazida o‘ta massiv qora teshiklarning mavjudligi to‘g‘risida ma’lumotlar bor. Ehtimol, Koinotning ko‘rinadigan qismida 1011 ga yaqin Galaktika mavjud.

Bizning Galaktikamiz katta disksimon shakldagi Somon Yo‘li deb ataluvchi yulduzlar majmuasi hisoblanadi. Uning uzunligi 30 kiloparsekga (yoki 100000 yorug‘lik yili) yaqin va qalinligi 3000 yorug‘lik yiliga teng. Unda 1011 ga yaqin yulduzlar mavjud bo‘lib, umumiy massasi Quyosh masasidan 1011 marta katta.


  • Bizning Galaktikamiz katta disksimon shakldagi Somon Yo‘li deb ataluvchi yulduzlar majmuasi hisoblanadi. Uning uzunligi 30 kiloparsekga (yoki 100000 yorug‘lik yili) yaqin va qalinligi 3000 yorug‘lik yiliga teng. Unda 1011 ga yaqin yulduzlar mavjud bo‘lib, umumiy massasi Quyosh masasidan 1011 marta katta.

  • Somon Yo‘li yoki Galaktikamiz - gigant yulduzlarning tizimi bo‘lib, u Quyosh, oddiy ko‘z bilan ko‘rinuvchi barcha yulduzlar hamda juda ko‘p sonli boshqa osman jismlarini qamrab oladi. Unda 100 milliardga yaqin yulduzlar mavjud. Somon Yo‘li boshqa Galaktikalarning biri hisoblanadi va u spiral galaktikalar turiga kiradi..

  • Somon yo‘li likobcha singari qavariq shaklga ega.

Download 31,32 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish