O`zbekiston respublikasi o'rta maxsus ta'lim muassasalari harajatlarini moliyalashtirishni reja kirish

2 MAMLAKATIMIZDA O'RTA MAXSUS TA'LIM TA’LIM TIZIMNI MOLIYALASHTIRISHNING ISTIQBOLI MASALALARI

O’rta maxsus ta’lim xarajatlari joriy va kapital xarajatlarga ajratiladi.

Joriy xarajatlarga mnumta'lim maktablarini saqlash xarajatlari kiritilib, ular 3 ta guruh bo‘yicha rejalashtiriladi. Umumta'lim maktablari xarajatlarini rejalashtirishda asosiy ko‘rsatkichlardan o‘quvchilar soni va sinflar sonidan kelib chiqib hisoblanadi.
O’rta maxsus ta’lim muassasalarini moliyalashtirishga to‘xtaladigan boisak, ushbu sohaga jami davlat byudjeti xarajatlarining 24 foizga yaqini yoki boimasa mahalliy byudjetlar xarajatlarining 70 foizi miqdorda mablagiar ajratilib kelinmoqda. Qayd etish joizki, 0‘zbekistonda har yili ta’lim sohasiga ajratilayotgan xarajatlar yalpi ichki maxsulotning 10-12% ni tashkil etmoqda, dunyo amaliyotida esa bu ko‘rsatkich 3-5% dan oshmaydi.
O’rta maxsus ta’lim xarajatlari davlat Byudjetining ta'lim xarajatlari tarkibida asosiy o‘rinni egallaydi. Mahalliy Byudjetlaming o‘rtacha hisobida umumta'lim maktablariga yo‘nalitiriladigan xarajatlar salmogri 60-70 foizini tashkil etadi.
Umumta'lim muassasalari xarajatlarini rejalashtirishda o‘quvchilar kontingenti, sinflar soni, pedagogik stavkalar va boshqa ko‘rsatkichlar aniqlanadi. Asosiy ko‘rsatkichlar bir kalendar yilga o‘rtacha hisobda hisoblanadi, o‘quv yili esa kalendar - moliya yiliga to‘g‘ri kelmaydi. 0‘rtacha yillik ko‘rsatkichlar o‘quvchilarning kontingentini va uning o‘quv yili boshidan o‘zgarishini hisoblashga imkon beradi. 0‘rtacha yillik ko‘rsatkichlami hisoblash uchun o‘quvchilarning moliya yili boshidagi va oxiridagi soni olinadi.
Umumta`lim maktabining bir nafar o‘quvchiga xarajatlaming bazaviy normativlari va tuzatish koeffitsientlarini qo`llagan holda aniqlangan byudjeti uning haqiqiy ehtiyojiga nisbatan keskin farq qilishini oldini olish maqsadida hududiy moliya organlariga umumta`lim maktabining xarajatlar hajmini aniqlash va xarajatlar smetasini tuzishda xarajatlaming bazaviy normativi asosida aniqlangan byudjetini (tegishli byudjet xarajatlari parametrlari doirasida) 8 % gacha tuzatishga ruxsat etiladi.
Bunda ushbu umumta`lim maktabining xarajatlar smetasiga uning byudjetiga tuzatish kiritish zamratini asoslovchi tegishli hisob-kitoblar ilova qilinishi lozim.
Yangi o‘quv yilida sinflami komplektlash va tarifïkatsiya ro‘yxatlarini tasdiqlash natijalariga ko`ra iqtisod qilingan mablag`larni xarajat qilish qafiy tartibda 0‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi bilan kelishilgan holda amalga oshiriladi. Bunda ushbu umumta`lim maktabining xarajatlar smetasiga uning byudjetiga tuzatish kiritish zaruratini asoslovchi tegishli hisob-kitoblar ilova qilinishi lozim.
Xarajatlar smetasi, shtatlar jadvali va pedagog xodimlaming tarifïkatsiya ro‘yxatini tuzish umumta`lim maktabining rahbari va bosh hisobchisi (hisobchisi) tomonidan o‘matilgan tartibga¹⁹ qat’iy rioya etgan holda, xarajatlarning bazaviy normativlari asosida hisoblangan mablag`lar doirasida amalga oshiriladi. Bunda mablag`larni taqsimlash quyidagi ketma-ketlikka qat’iy amal qilgan holda amalga oshiriladi:
Yangi o‘quv yilida sinflami komplektlash va tarifïkatsiya ro‘yxatlarini tasdiqlash natijalariga koTa iqtisod qilingan mablagiarni xarajat qilish qat’iy tartibda 0‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi bilan kelishilgan holda amalga oshiriladi⁴.
Yangi o‘quv yilidagi o‘quvchilaming haqiqiy soni bilan rejalashtirilgan o‘quvchilar soni o‘rtasida sezilarli tafovut (5%dan ortiq) yuzaga kelgan holatlarda, umumta`lim maktabining byudjeti o‘quvchilarning haqiqiy sonini hisobga olgan holda qayta hisob-kitob qilinadi. Bunda ushbu umumta`lim maktabining xarajatlar smetasiga uning byudjetiga tuzatish kiritish zaruratini asoslovchi tegishli hisob- kitoblar ilova qilinishi lozim.
5-jadval