Макроиқтисодиётда доиравий айланиш. (4соат)

МАКРОИҚТИСОДИЁТДА ДОИРАВИЙ АЙЛАНИШ. (4соат)

РЕЖА:

• Доиравий айланиш моделининг моҳияти.
• Доиравий айланишда давлатнинг ўрни.
• Доиравий айланиш ва ташқи сектор.

Иқтисодиёт кўплаб алоҳида бўлган бирликларнинг мажмуасидир

Иқтисодиёт кўплаб иқитисодий жиҳатдан алоҳида бўлган бирликлардан: миллионлаб уй хўжаликлари ва корхоналардан иборат. Уй хўжаликлари қанча сотиб олиш ва қанча ишлашни ҳал қиладилар. Kорхоналар уй хўжаликларининг мулки бўла туриб, хўжайин сифатида қанча ишлаб чиқариш, қанча сотиш, қанча кишиларни ишга олишни ҳал қиладилар.

Макроиқтисодиёт жуда мураккаб тизим

Умуман олганда макроиқтисодиёт бир-бири билан сотиш ва сотиб олиш билан боғлиқ бўлган уй хўжаликлари ва фирмаларнинг умумий йиғиндиси эмас, балки жуда мураккаб ўзаро боғлиқлигидан иборат.

буни содда схемада қуйидагича тасвирлаш мумкин:

инвестиция Жамғариш воситалари

Махсулотлар бозори
Ресурслар бозори
уй хужалиги
Фирмалар
Миллий махсулотга килинадиган харажатлар
Истеъмолга килинадиган харажатлар
Ресурслар учун туловлар
Миллий даромад
Молия бозорлари

Оқимлар ва заҳиралар

• Товар ва ресурслар диаграммада бозор орқали соат стрелкаси бўйича, пул тўловлари унга тескари ҳаракат қилади. Стрелка билан кўрсатилган жараёнларни оқимлар дейилади, чунки улар тўхтовсиз, узоқ муддатлидир. Оқимлар заҳиралардан фарқ қилади. Заҳиралар статик ҳолатда тўхтаб қолган, оқимлар эса динамик ҳолатдадир.

Пул- доимо ҳаракатда

• Иқтисодий тизимни ҳакатлантирувчи, ишлатувчи, керакли жойлардан оқишни таъминловчи – пулдир. Пул ҳаракатсиз туриши керак эмас, пул шу доиравий айланиш «трубаларидан» тўхтовсиз оқиши керак.

Даромадлар ва харажатлар

Пул ҳаракати тезлигини кўрсатувчи, иқтисодий оқимлар динамикаси кўрсатувчи – даромадлар ва харажатлардир. Пулни кўпайиши даромадлар оқимининг тезлигини оширмайди, агар улар банкларда, кишилар чўнтакларида қолиб кетса. Иккинчи томондан, пулни кўпайтирмай ҳам оқимни тезлатиш мумкин.