8-Ma’ruza. Tashkilotning tashqi va ichki muhiti Reja: Ichki muhit va uning elementlari

8-Ma’ruza. Tashkilotning tashqi va ichki muhiti


Reja:

1. 
   Ichki muhit va uning elementlari.
   
2. 
   Tashqi muxit va uning elementlari.
   
3. 
   Tashqi muhit omillari tahsirini oldindan ko’ra bilish.
   

Tayanch so’z va iboralar:
Ichki muhit, ichki o’zgaruvchan miqdorlar, “Fuqarolik Kodeksi”, tashkilot strukturasi, SWOT usuli, ichki muhitni taxlili, SWOT matritsasi.

1. 
   Ichki muhit va uning elementlari.
   

Menejer tashkilotni ichki muhitini - darkor bo’lsa - shakllantiradi va o’zgartiradi. Tashkilotni ichki muhiti uzviy ravishda ichki o’zgaruvchan miqdorlarni birikmasidan iborat. O’zgartirish uchun menejer bu o’zgaruvchan miqdorlarni bilishi kerak.
Ichki o’zgaruvchan miqdorlar - bu tashkilotni ichidagi vaziyatli omillar.
Modomiki tashkilotlar odamlar yaratgan tizimlar bo’lib, ichki o’zgaruvchan miqdorlar boshqaruv qarorlarni natijasi bo’ladi.
Lekin, bari ichki o’zgaruvchan miqdorlar raxbariyat nazorati ostida deb bo’lmaydi.
Tashkilot raxbariyatini ahamiyatiga ega asosiy o’zgaruvchan miqdorlar :

• 
  Maqsadlar,
  
• 
  Struktura,
  
• 
  Vazifa,
  
• 
  Texnologiya,
  
• 
  Insonlar.
  

Maqsadlar
Kamida 2 ta odam maqsadlarni ongli ravishda birlashtirib tashkilotni tashkil etadilar.
Tashkilotni - odamlar yakka bajaralmagan, jamoaga birlashib bajarishga yordam beruvchi, maqsadlarga erishish uchun vosita sifatida qo’rish mumkin.
Maqsad bu aniq konkret holatlar yoki kutulgan natija. Ko’p tashkilotlarni asosiy maqsadi foyda olish. Foyda – tashkilotni asosiy iqtisod qo’rsatkichi. O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisini N 257-I ot 29.08.96 y. Qarori asosida qabul qilingan “Fuqarolik Kodeksi” (amalda 1 mart 1997 yildan) 40 moddasida aytilgandek, tijorat bilan shug’ullanayotgan yuridik shaxalarni asosiy maqsadi foyda olish. (Bunga ishlab chiqarish ham qiradi).
Tashkilotni foydaga yo’naltirigan uchta tipi ajratiladi:

• 
  foydani maksimizatsiyalashtirish
  
• 
  “qonikarli ” foyda olish
  
• 
  foydani minimizatsiyalashtirish
  

Bu degani qutilyotgan minimum daromadlarni maksimizatsiyalash, va maksimum yo’qotishlarni mimnimumlashtirish.
Foyda olish faqat tijorat tashkilotlarni maqsadi. Qator tashkilotlar borqi ular uchun foyda asosiy maqsad emas. Bu notijorat tashkilotlar, masalan, masjidlar, cherkovlar, ibodatxonalar, xayriya jamg’armalar. Lekin, firma faqat foyda olish sharoitda faoliyat qo’rsatish mumkin. Ammo, notijorat tashkilotlarida daromadlarni maksimizatsiyalashtirish o’rniga foyda me’yorini o’sishini boshqa qshrsatqichlar belgilaydi:

• 
  iste’molchi yoki xizmatdan foydalanuvchilarni qonikarligi;
  
• 
  bozordagi joyi, bozorda yetakchilik qilishga harakat;
  
• 
  xodim o’rtasida yaxshi munosabatlarni rivojlanishi va ishchilarni farovon xayoti;
  
• 
  tashkilotni imidji va ijtimoiy ma’suliyati;
  
• 
  texnikaviy samaradorlik, ish unumdorligini yuqori darajasi, ilmiy tadqiqotlar va ixtirolarga aloxida ahamiyat berish;
  
• 
  ishlab chiqarishni harajatlarini minimizatsiyalashtirish va h.q..