5. Психологик билимларнинг системаси

77.Сезгининг махсус энергияси хакидаги И .Мюллер ва Г. Гельмгольц назарияси, бу назарияларнинг хакикатлигини исботлаш. Muyller ta’riflab bergan « sezgilaming spetsifik energiyasi to'g'risida asoslanib oqlabko'rsatishga urindilar. O'sha « qonunga » ko'ra, sezgi qo'zg'ovchining tabia- tiga bog'liq emas, balki qo'zg'alish jarayoni qaysi organ, qaysi nervda ro'y bersa, sezgi o'sha organga yoki nervga bog'liq bo'ladi. Masalan, odam« tabiiy yorug'lik » deb ataladigan yorug'likning ko'z to'r pardasiga tushi- shi natijasida ko'rmaydi, balki ko'rish nervining o'ziga xos spetsifik ener- giyasi ishga solinishi natijasida ko'radi. I. Myuller ta’limotiga ko'ra, nerv moddasi bir safar o'ziga o'zi nur sochadi, ikkinchi safar o'ziga o'zi tovush chiqaradi, uchinchisafar o'zini o'zi his qiladi, to'rtinchi safar o'zini o'zi hidlaydi va mazasini totib ko'radi. I. Myulleming sezgilar haqidagi ta’limoti« fiziologik idealism » deb ataladi. 1. Myullerning shogirdi Gelmgols sezgi­ lar haqidagi shu qarashlami juda ochiq ifodalab berdi. Gelmgols sezgi organlariga ta’sir etganda sezgi hosil bo'lishini inkor qilmadi, lekin sezgi- larning o'zini narsalarning obrazlari deb hisoblamadi, balki narsalarning faqat belgilari —simvollari deb bildi.