2,23 – Lаbоrаtоriya ishi quyosh batareyalarini tekshirish fotoelektrik o’zgartirgich fotoelektricheskiy o’zgartirgich (fotoelement)

---

22,23 – Lаbоrаtоriya ishi
QUYOSH BATAREYALARINI TEKSHIRISH 
 
1 FOTOELEKTRIK O’ZGARTIRGICH 
Fotoelektricheskiy o’zgartirgich (fotoelement) 
– fotonlar energiyasini elektr 
energiyasiga aylantirib beruvchi elektron asbobdir. FEO’ dagi energiya o’zgarishi
fotoelektr effektga asoslangan bo’lib, u nobirjinsli yarimo’tkazgich tarkiblarda 
ularga quyosh nurlanishi ta’sir etganda paydo bo’ladi. 16.1 – rasmda 
fotoelementning tuzilishi keltirilgan. 
16.1 – rasm. Fotoelementning tuzilishi
Kremniy kristallari fotoelementlarning yuragi hisoblanadi. Kremniy 
kristallaridan plastinalar tayyorlanib, ularning bir tomoniga fosforning yupqa 
qatlami, ikkinchi tomoniga esa borning yupqa qatlami surtiladi. Elektronlari 
ortiqcha va taqchil bo’lgan muhitlar chegarasida p-n o’tish vujudga keladi. Quyosh 
nurining fotonlari plastina sirtini bombardimon qiladilar va fosfordagi ortiqcha 
elektronlarni borning yetishmaydigan elektronlariga tomon yo’llaydilar. Natijada 
elektronlarning tartibli harakati yoki elektr toki vujudga keladi.
FEO’ dagi asosiy qaytmas energiya isroflari quyidagilarga bog’liq bo’ladi:
- quyosh nurlanishining o’zgartirgich sirtidan qaytishi, 
- nurlanish bir qismining FEO’ orqali unda yutilishsiz o’tishi, 
- fotonlar ortiqcha energiyasining panjaraning issiqlik tebranishlarida sochilishi,
- FEO’da vujudga kelgan foto juftlarning rekombinatsiyasi, 
- o’zgartirgichning ichki qarshiligi. 
Tayyorlash usuliga bog’liq ravishda quyosh elementlari quyidagi turlarga 
bo’linadilar:
QUYOSH NURI 
 
manfiy elektrod
 antiblik qoplama
 n - qatlam
p - qatlam
chegaraviy qatlam 
musbat elektrod 

---