1-ma’ruza. Akt bilan taraqqiyot o'rtasidagi o'zaro aloqa Reja

1-ma’ruza. AKT bilan taraqqiyot o'rtasidagi o'zaro aloqa


Reja:

1. 
   Mingyillik Rivojlanish Maqsadlari.
   
2. 
   AKT va ta’lim
   
3. 
   AKT sohasida kadrlarni tayyorlash
   
4. 
   Sog’liqni saqlashda AKT
   

Kalit so’zlar: Mingyillik rivojlanish maqsadlari, Gender va ta’lim, ekologik barqarorlik, global hamkorlik, AKT va ta’lim, kadrlar tayorlash, Sog’liqni saqlashda AKT.


1. Mingyillik Rivojlanish Maqsadlari. Mingyillik Sammiti
2000 yilda jahon tarixida va Birlashgan Millatlar Tashkiloti tarixida muhim voqea bo’ldi. Mingyillik Sammiti muhim global chaqiriqlarga e’tiborni qaratish uchun 189 mamlakat rahbarlarini to’pladi. Ular ushbu dunyoni butun insoniyat uchun yaxshiroq qilish majburiyatini o’z zimmalariga oldilar. Davlatlar qashshoqlikka qarshi kurashish, asosiy xizmatlardan asosiy turlaridan bahramand bo’lishni yaxshilash, kasalliklar tarqalishini kamaytirish va atrof muhitni himoyalash uchun kuch-g’ayratni birlashtirish borasida noyob imkoniyatga ega bo’ldilar. Mingyillik Deklaratsiyasi 21 asrga mo’ljallangan Global kun tartibini belgilab berdi hamda Mingyillik Rivojlanish Maqsadlari (MRM) sifatida ma’lum bo’lgan sakkizta aniq maqsadga erishishga qaratilgan vazifalarni qo’ydi. SHunday qilib, Mingyillik Deklaratsiyasi jahon yetakchilarining azmu qarorlarini aks ettiradi, 2015 yilgacha bo’lgan davrda rivojlanishning xaritasi hisoblanadi.
Mingyillik Rivojlanish Maqsadlari nima?
Mingyillik Rivojlanish Maqsadlari jahon yetakchilari qashshoqlik darajasini pasaytirish va kishilar farovonligini oshirish bo’yicha muhim harakatlarni o’zaro kelishib olgan doira. U rivojlanishning bir-biri bilan o’zaro bog’liq, aniq muddatlar, vazifalar hamda ko’rsatqichlarga ega bo’lgan sakkiz maqsadini ko’rsatib beradi-ki, ularga qarab maqsadlarga qanchalik erishilganini aniqlash mumkin. MRM jahon hamjamiyati sa’y-xarakatini kishilar hayotini jiddiy va o’lchab bo’ladigan darajada yaxshilashga erishishga yo’naltiradi hamda erishilgan natijalarni baholash mezonlarini belgilab beradi. Bular: 
1-Maqsad - O’ta qashshoqlikka va ochlikka barham berish
2-Maqsad - Umumiy boshlang’ich ta’limga erishish

3-Maqsad - Ayollar va erkaklar tengligini rag’batlantirish va ayollarning huquq hamda imkoniyatlarini kengaytirish

4-Maqsad - Bolalar o’limini qisqartirish
5-Maqsad - Onalar salomatligini yaxshilash
6-Maqsad - OIV/OITSga, bezgak va boshqa kasalliklarga qarshi kurash
7-Maqsad - Ekologik barqarorlikni ta’minlash 
8-Maqsad - Rivojlanish maqsadida global hamkorlikni shakllantirish
Dastlabki yetti maqsad barcha ko’rinishlardagi: ochlik, daromadning yetarli darajada bo’lmasligi, ta’lim va tibbiy xizmat sifati pastligi, gender tengsizlik va atrof muhit ahvolining yomonlashuvi ko’rinishidagi kambag’allik darajasini pasaytirishga qaratilgan. Bu maqsadlarga majmu holda erishilsa, kambag’allikni kamaytirishga keng qamrovli yondashuv ta’minlanadi.
Sakkizinchi maqsad dastlabki yetti maqsadga erishish vositasidir. U birinchi navbatda rivojlangan mamlkatlar oldiga vazifalar qo’yib, ularni kambag’al mamlakatlar qarzlarini kamaytirish hamda ularning rivojlanishiga ko’maklashish bo’yicha qo’shimcha choralar ko’rishga da’vat etadi.
Muvaffaqiyatlarimizni MRM bilan qiyoslaganda
O’zbekiston Mingyillik Ma’ruzasini imzolagan mamlakat sifatida MRMga erishish bo’yicha o’z majburiyatlarini bajarmoqda. Hukumat bu maqsadlarning milliy rivojlanishda muhimligi hamda dolzarbligini e’tirof etgani holda, donor tashkilotlar va fuqarolik jamiyati bilan hamkorlikda o’z milliy vazifalari hamda MRM bo’yicha ko’rsatqichlarini ta’riflashga kirishdi. Milliy ekspertlar guruhi tegishli vazifalar va ko’rsatqichlarni belgilash yo’li bilan har bir maqsad bo’yicha rivojlanish yo’nalishlarini tahlil qilish uchun muhim qadamlar qo’ydi. Sakkiz milliy MRM quyidagicha berilgan:
1-Maqsad - Kam ta’minlanganlikni va qoniqarsiz oziqlanishni qisqartirish
2-Maqsad - Boshlang’ich va o’rta maktablarda ta’lim sifatini oshirish
3-Maqsad - Ayollar va erkaklar tengligini rag’batlantirish hamda ayollarning huquq va imkoniyatlarini kengaytirish
4-Maqsad- Bolalar o’limini qisqartirish
5-Maqsad - Onalar salomatligini yaxshilash
6-Maqsad- OIV/OITSga, sil kasalligiga va bezgakka qarshikurash
7-Maqsad - Ekologik barqarorlikni ta’minlash
8-Maqsad- O’zbekiston va rivojlanish maqsadida global hamkorlik
Hukumatning MRM muhimligini e’tirof etishi, jumladan, MRMni Aholi farovonligini oshirish strategiyasi bo’yicha oraliq xujjat (AFOSOH)ga muvaffaqiyat bilan moslashtirib va qo’shib borilayotgani bilan tasdiqlanadi. Zero, olib borilayotgan ishda monitoring va hisobot tizimlarini yaratish uchun qo’shimcha choralar zarur. Milliy MRM ham, AFOSOH ham aholi turmush darajasini oshirishga yo’naltirilganligi munosabati bilan ularning ta’riflari bir-birini to’ldiradi.
O’zbekistonda MRM bo’yicha ilk asosiy tadqiqot MRMni mamlakatning rivojlanish xususiyatlariga moslashtirish jarayonida tayyorlangan edi. Unda yetti MRMdan har biri O’zbekiston sharoitiga tatbiqan ko’rib chiqiladi, MRMni ro’yobga chiqarishning va erishilgan natijalarni monitoring qilishning ehtimol tutilgan muammolari belgilanadi.
Aholining MRMdan xabardorligini oshirish bo’yicha kampaniyani o’tkazish O’zbekistonda ularni ro’yobga chiqarishni ta’minlash shartlaridan biridir. Bu borada asosiy e’tibor davlat institutlariga, fuqarolik jamiyatiga, OAV va keng jamoatchilikka qaratiladi, bunda siyosatchilarga ham, oddiy fuqarolarga ham teng darajada tayaniladi.