Zokirjon saidboboyev

5. Miloddan awalgi IV asr oxiri-milodiy IV asrning bosMarida
0 ‘rta Osiyoning siyosiy va iqtisodiy geografiyasi
Miloddan awalgi 323 yilda Aleksandr Makedonskiy o'lgandan 
keyin makedoniyalik mahallliy zodagonlar 0 ‘rta Osiyo xalqlarining 
siyosiy birligini yo‘qotish maqsadida mamlakatni mayda bo‘laklarga 
bo‘lib tashlaydilar.
Miloddan awalgi 312 yilda Iskandarning sarkardalaridan biri 
bo‘lgan Salavkaga Bobil (Mesopotamiya) va uning sharqidagi
87

---

mamlakatlar topshiriladi. Oradan ko‘p vaqt o ‘tmay, u o ‘zi 
hukmronlik qilayotgan mamlakatlaming chegaralarini kengaytirib, 
Sirdaryo va Hind daryosi naryog'idagi yerlami ham egallaydi, 
shu tariqa 
salavkiylar 
sulolasini boshlab beradi.
Yunon-makedoniyaliklar harbiylaming Baqtriyada va Sug‘dda 
bir yarim asr davom qilgan hukm ronligi m ahalliy aholi 
madaniyatini boyitishga yordam bermadi. 0 ‘sha zamondan bizga 
yetib kelgan juda kam miqdordagi yodgorliklar 0 ‘rta Osiyoda 
yunonlar ta’siri tarqalganligidan dalolat beradi.
Salavkiylarga qarshi xalq ommasining kurashi asta-sekin 
kuchayib borganligi natijasida miloddan awalgi 
III 
asr o'rtalarida 
Yunon-Baqtriya 
davlati ajralib chiqadi. Bu davlat quldorlikka 
asoslangan bo‘lib, salavkiylarning Baqtriyadagi vorisi Diodot 
tarafidan asos solingan. Markazlashgan monarxiya shaklidagi 
Yunon-Baqtriya davlati tepasida podsho turgan. Bu davlatning 
asosi Baqtriya bo'lib, ba’zi hokimlar davrida (Yevtidem, Demetriy, 
Yevkratid) Hindistonning shimoli-g'arbiy qismi, Amudaryo va 
Sirdaryo o‘rtasidagi katta yerlar qo‘shib olinadi. Davlatning 
poytaxti Shimoliy Afg‘onistondagi Baqtro shahri edi. Davlat bir 
necha satrapliklarga bo‘lingan bo'lib, ma’lum darajada mustaqil 
bo‘lgan. Yuksak darajadagi iqtisodi, hunarmandchiligi, shaharlari 
bilan mashhur bo‘lgan. Ellin madaniyati va mahalliy mada- 
niyatning qo‘shilishidan o‘ziga xos madaniyat yaralgan. Mahsulot- 
pul munosabatlari yuksak bo‘lgan. Pul tizimi