Zokirjon saidboboyev

Fridrix Ferdinand fon
Rixtgofenning 
Xitoyga bag‘ishlangan to‘rt jildli monografiyasi 
e’lon qilindi. Ushbu kitobning har bir jildi ma’lum bir fan 
tarmog‘iga bag'ishlangan bo‘lib, u asosan Xitoy va unga qo‘shni 
davlatlaming tadqiqoti bilan bog'liq holda yaratilgan. Muallif o‘z 
monografiyasiga „Markaziy Osiyo“ kartasini ilova qilgan. Chunki 
kartasiz ushbu hududlar haqidagi asardagi ma’lumotlar quruq 
gap bo‘lib qolar, yevropalik kitobxonlar o‘lkaning geografik о‘mi 
haqida sayoz tasawurga ega bo‘lib qolishlari mumkin edi.
XIX asrning ikkinchi yarmida mashhur fransuz geografi va 
sayyohi Elize Reklyuning (1830-1905 yillar) „ Umumiy geogra­
fiya. Zamin va odamlar“ nomli 19 jilddan iborat kitobi nashr 
etila boshlandi. E.Reklyu „Umumiy geografiya“sining V-X 
jildlari Osiyo mamlakatlariga bag‘ishlagan bo‘lib, VI jildida 0 ‘rta
57

---

Osiyo xonliklari haqida batafsil m a’lumot berilgan va turkman 
cho‘llari, Xiva xonligi, Orolbo‘yi hududlari aks ettirilgan kartasini 
ilova qilgan. Karta rangli ishlangan bo‘lib, aholi punktlari aniq 
ko'rsatilgan. VII jildidagi „Xitoy, Yaponiya va Koreya“ kartasida 
esa 0 ‘rta Osiyoning Buxoro amirligi hududlari, Toshkent va 
Farg‘ona vodiysi ham ko‘rsatilgan. Bu karta ham rangli ishlangan 
bo‘lib, amirlik hududlari, Rossiya imperiyasiga bo'ysunuvchi 
Turkiston viloyatlari ham chegaralab berilganligi diqqatga 
sazovordir.
Nemis sharqshunos professori 
Vilgelm Siversning 
„ Osiyo “ 
deb nomlangan monografiyasi 
1896 
yilda Sankt-Peterburgda 
rus tilida nashr etiladi. Kitob ko‘plab illyustrasiyalarga boy 
bo‘lib, 
16 
ta kartani ham o ‘zida jamlagan. Ularning barchasida 
0 ‘rta Osiyo hududlari aks ettirilgan bo‘lsa-da, ular orasida 
„Osiyoda koloniya (mustamlaka) mulklarning o ‘sishi“ nomli 
karta ahamiyatlidir.