Зиѐвуддин Раҳим, Одилхон қори Юнусхон ўғли

“Ҳаж билан умрани кетма-кет адо этинглар. Зеро, иккиси худди босқон темир, тилло, кумушнинг 
кирини кетказганидек фақирликни, гуноҳларни кетказади. Мабрур ҳаж мукофоти фақат 
жаннатдир”
(Термизий, Насоий, Аҳмад, Ибн Хузайма, Ибн Ҳиббон ривояти. Ҳадис санади ҳасан-саҳиҳ). 
Мабрур ҳаж барча шартлари ўрнига қўйиб, мукаммал адо этилган ҳаждир (Муборакфурий, 
“Туҳфатул аҳвазий”). 
Ҳаж билан умрани кетма-кет бажариш умра қилган бўлса, ортидан ҳаж қилиш ѐки аксинча, ҳаж 
қилган бўлса, кетидан тезда умра қилишдир (“Ҳошиятус Синдий”). 
Демак, ҳаж ва умра ибодатини кетма-кет адо этган киши зоҳирий маънода бой бўлади, ботиний 
маънода қалби бойийди, гуноҳлари ювилади. 
Одатда, ҳаж ва умра амаллари йўлга қодир, тиббий, моддий жиҳатдан қурби етадиган кишиларга 
фарздир. Бундан чиқди, банда бойлиги шукрини адо этса, мол-мулки янаям кўпаяди, қалби қаноатли 
бўлади, гуноҳлари тўкилади. 
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

25 
9-КАЛИТ. ҲАРОМДАН САҚЛАНИШ НИЯТИДА ОИЛА ҚУРИШ 
Аллоҳ таоло айтади: 
"-------------------------------- Арабий матн----------------------------------" 
“Ўз ораларингиздаги тул-беваларни, қул ва чўриларингизнинг яхшиларини никоҳлаб 
қўйинглар. Агар камбағал бўлишса, Аллоҳ уларни Ўз фазли-карами билан бой – беҳожат қилади. 
Аллоҳ 
(марҳамати)
 кенг, Билувчидир”
(“Нур” сураси, 32-оят).
Яъни, ораларингизда никоҳга қурби етадиган ҳур эркак ва аѐлларни, шунингдек, қул ва 
чўриларингиз орасидаги солиҳ кишиларни никоҳлаб қўйинглар, муҳтожларга моддий, маънавий ѐрдам 
беринглар. Қўликалталик уларни оила қуришдан тўсиб қўймасин. Агар камбағал бўлишса, Аллоҳ уларни 
бой қилиб қўяди, ҳожатларини раво этади. Аллоҳ хоҳлаган бандасига мўл ризқ берувчи, карами кенг, 
бандалари ҳолидан Хабардор Зотдир. 
Ибн Аббос розияллоҳу анҳу: “Бу оятда Аллоҳ таоло озод ва қул бандаларини никоҳланишга 
буюрмоқда, бунинг эвазига бойлик ваъда қилмоқда”, деб “Агар улар камбағал бўлишса...” оятини тиловат 
қилган (Ибн Жарир, Ибн Мунзир, Ибн Абу Ҳотим ривояти). 
Абу Бакр Сиддиқ розияллоҳу анҳу ҳам: “Аллоҳ амрига итоат этиб никоҳланинглар! Шунда сизларга 
У Зот ваъда қилган бойлик мукаммал қилиб берилади”, деб туриб мазкур оятни ўқиган (Ибн Абу Ҳотим 
ривояти). 
Ибн Масъуд розияллоҳу анҳу: “Никоҳланиш билан бойлик талаб қилинглар. Чунки Аллоҳ: “Агар 
камбағал бўлишса, Аллоҳ уларни Ўз фазли-карами билан бой – беҳожат қилади”, демоқда”, деган (Ибн 
Жарир ривояти). 
Мусулмонлар ораларида никоҳсиз кишиларни қолдирмасликка ҳаракат қиладилар. Шунинг учун ҳам 
балоғатга етган ѐшларни тезроқ уйлашга, бирон сабаб билан оиласиз қолган эркакларни, аѐлларларни 
никоҳли бўлишга чақирилади, оила қуриш йўлидаги тўсиқлар олинади. Зеро, никоҳ жинсий майлни 
қондиришнинг энг табиий, ҳалол йўлидир. Шундай бўлса-да, айримлар турли баҳоналарни рўкач қилиб, 
уйланишни ортга суриб юришади. Мана шундай баҳоналарнинг энг каттаси қўликалталик, камбағалликдир. 
Юқорида келтирилган ояти каримада шундай важ билан никоҳни кечиктириш яхши эмаслиги, агар оила 
қурувчилар камбағал бўлишса, Аллоҳ Ўз фазли ила бой-беҳожат қилиб қўйиши таъкидланмоқда. 
َةَرْػةَرُى ِبَِأ ْنَع
َر
ِض
َي 
ُللها
َع ْن
ُو 
َؿاَق
: 
ُللها ىَّلَص ِللها ُؿوُسَر َؿاَق
َمَّلَسَو ِوْيَلَع 
: