Зиѐвуддин Раҳим, Одилхон қори Юнусхон ўғли

 َلا 
 َدر ُز
 ُلو
َه
 ََ َم
 َع ي
 ْب َ
َدط ْ
ا َم
ْلا
 ِق َي
 َمي ِة
 
 َح َّت
 ى
 ُط ْل
 َئ َل
َع
 ْن 
 ُع َْ
 ِر ِ 
ِف
 َمي
ََ
 ْدف َن
 ُ ي
َو
 َع
 ْن 
 ِع ْل
 َِ ِأ
ِف
 َمي
َدف
 َع َل
َو
 َع
 ْن 
 َم ِلي
 ِأ 
 ِم
 ْن 
 ََ ْط
 َن 
 َْا
 َت َل
 َب ُأ
َو ِف
 َمي
ََ ْدن
 َف َق
 ُأ 
 َو َع
 ْن 
 ُِ
 ْل
 َِ ِأ
ِف
 َمي
ََ ْب
 َل
 
َر َو
ا ُه 
ّْػتلا
ْر ِم
ِذ
ُّي
َو
َّدلا
ِرا ِم
ُّي 
َو ْلا َػب
ْػي َه
ِق
ُّي 
َو
َّطلا
َػب َر
ُِّنِا
َو
َس َن
ُد ُه
َص
ِح
ٌحي
.
Абу Барза Асламий розияллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ривоят қилади:
“Қиѐмат куни банда умрини қандай 
(ишлар билан)
 ўтказгани, илмига қандай амал қилгани, молини 
қаердан топиб, қаерга сарфлагани, танасини қайси 
(ишларда)
 қаритгани ҳақида сўралмагунича икки 
қадами 
(олдинга)
 силжимайди”
(Термизий, Доримий, Байҳақий, Табароний ривояти. Ҳадис санади саҳиҳ). 
Охиратда банда ҳисоб қилинадиган жойга келганида умрини қандай ўтказгани ҳақида сўралади: 
тоатда ўтказдими ѐки маъсиятдами? Вақтини беҳуда ишларга сарфламадими? 
Кейин илми ҳақида сўралади: билганига амал қилдими? Амални Аллоҳ розилиги учун бажардими 
ѐки унга риѐ, сумъа аралашдими? 
Кейин мол-дунѐ ҳақида сўралади: уни ҳалолдан топдими ѐки ҳаромданми? Бойликни қайси йўлларга 
сарфлади: яхшиликками ѐки исрофга, бидъат-хурофотларга, гуноҳ-маъсиятга ишлатдими? 
Шундан сўнг танаси ҳақида сўралади: уни гуноҳ ишлар қилиб қаритдими ѐки Аллоҳнинг тоатида 
чарчатдими? Белидан мадор, кўзидан нур қайси йўлда кетди? каби саволларга жавоб беради. 
َع ْن
َأ
ِب
ُى َ
ر ْػة َر َة
ُوْنَع ُللها َيِضَر
َق
َؿا
: 
َق
َؿا
َر
ُس
ُؿو
ِللها
َص َّل
َللها ى
َع َل
ْي ِو 
َو َس
َّل َم
: 
 ِإ َّن
 
 َللها
َدط ْر
 َض
 َل ى
 ُء
 ْم 
 َُ
 َل ُ
 َو ي
 َط ْء
 َر ُ
 َل ُء
 ْم 
 َُ
 َل ُ
 ي
 َدف َدي
 ْر
 َض
 َل ى
 ُء
 ْم 
 ََ ْن
َدر ْع
 ُب َُ
 ُ و
َو
 َلا
ُر
 ْ
ِر َُ
 ِب اا
 ِأ 
 َن ْي
ئ
 َو ي
 ََ ْن
َدر ْع
 َت
 ِص
 َُ
 ِب اا
 َح ْب
 ِل
 
 ِللها
 
 َُ
 َِ
عي
 َو ي
 َلا
َدر َف
 َّر ُه
 َو اا
 َط ْء
 َر ُ
 َل ُء
 ْم 
 ِه
 َلي
َو َه
 َلي
َو ََ
 ْدث َر َة
 
 َّللا
 َؤ
 ِلا
َو ِإ
 َض
 َعي
 ِة 
 ْلا
 ََ
 ِلي
 
َر َو
ُها 
ْلا ُب
َخ
ِرا
ُّي
َو ُم
ْن ِل
ٌم 
َو َّللا
ْف
ُظ
َل ُو
َو
َّدلا
ِرا ِم
ُّي 
َو ْبا
ُن 
ُخ َز
َْيْ َة
َو ْبا
ُن 
ِح 
َّب
َفا
.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ривоят қилади:
“Аллоҳ 
сизлар учун уч нарсага рози бўлади, уч нарсани ѐқтирмайди. У Зот фақат Унинг Ўзига ибодат 
қилишингиздан, Унга бирон нарсани шерик қилмаслигингиздан, барчангиз Аллоҳнинг арқонидан 
маҳкам ушлашингиздан, ажралиб кетмаслигингиздан рози бўлади. 
(Аллоҳ)
миш-мишларни, кўп 
савол беришни, мол зое қилинишини ѐмон кўради”
(Бухорий, Муслим, Доримий, Ибн Хузайма, Ибн 
Ҳиббон ривояти
41
). 
Бу ривоятга кўра, Аллоҳ мол-мулкни ўринсиз жойларга сарфлашни, беҳуда ишлатишни хушламайди. 
Чунки Аллоҳ берган ҳар бир нарса, жумладан, ҳалол бойлик ҳам неъматдир. Аллоҳ бойлик бердими, уни 
яхшиликка, савобли ишларга сарфлайлик. Зеро, ҳар ишнинг ҳисоби бор. Охиратда бойлигимиз ҳақида ҳам 
сўраламиз. 
РИЗҚНИ ЧИРОЙЛИ СУРАТДА ТОПИШ ЛОЗИМЛИГИ 
ِوَّللا ِدْبَع ِنْب ِرِباَج ْنَع
ُوْنَع ُللها َيِضَر
َؿاَق
: 
ػَص ِوػَّللا ُؿوػُسَر َؿاػَق
َّل
ُللها ى
َع َل
ػْي ِو 
َوػَس
َّل َم
:
 َتادََُط ْندَل ْمَََُدَحََ َّنِإ ُسيدَّنلا يدَهُّدطََ
 ْءَتْلَط ىَّتَح
 َح يَم اوُذُخ ِبَلَّطلا ىِف ااُلََََُِْو ُسيَّنلا يَهُّدطََ يَط َأَّللا ااُقَّدراَو َقْزّْرلا ااُئِطْبَتْلَر َلَف ُأَهْزِز َلَِ
 َمُرَح يَم ااُعََْو َّل
ُهاَوَر
ْلا َػب ْػي
َه ِق
ُّي 
َو
َّطلا
َػب َر
ُِّنِا
.
41
Ривоят лафзи имом Муслимга тегишли. 
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

74 
Жобир ибн Абдуллоҳ розияллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ривоят қилади:
“Эй 
одамлар, биронтангиз ризқини тўла олмагунича ўлмайди. Шундай экан, ризқ 
(келиши)
 кечикди, деб 
ҳисобламанг, Аллоҳга тақво қилинг. Эй одамлар, 
(ризқни)
чиройли суратда талаб этинг: ҳалолни 
олинг, ҳаромни тарк этинг”
(Байҳақий, Табароний ривояти). 
Яъни, эй мўминлар, Раббингиз Аллоҳга тақво қилинг, У Зот буюрган амалларни ихлос билан 
бажаринг, қайтарганларидан қайтинг. Сизлар гўзал суратда, Аллоҳ рухсат берган йўллар билан тирикчилик 
қилинг. Зеро, Аллоҳ ҳар бир жон ризқини азалдан тақдир қилиб қўйган. У ўша ризқини охиригача олмай 
туриб дунѐдан кетмайди. Шундай экан, ризқ борасида қалбингиз хотиржам бўлсин. 
Агар бирон сабаб билан ризқингиз келиши кечикса, шошилманг, ҳаром йўллар билан тезроқ унга 
эришишга ошиқманг, балки Аллоҳга тақво қилинг, ризқни чиройли суратда изланг. 
َو
َةػػَماَمُأ ِبَِأ ْنػػَع
َر
ػػِض
َي 
ُللها
َع
ػػْن ُو 
َّفَأ
ِللها َؿوػػُسَر
ُللها ىَّلػػَص 
َمَّلػػَسَو ِوػػْيَلَع 
: َؿاػػَق
 ُز يددِف ِسَُددُقْلا ُحوُز َثددَفَدن
 ْنددَل يدد لْفن َّنََ يددِعو
 َو يَهَلَََُ َلَِْءَتْلَر ىَّتَح يَيْدنَُّلا َنِم َجُرْخَر