Зиѐвуддин Раҳим, Одилхон қори Юнусхон ўғли

ПУЛ КАСАЛИ 
Дунѐда касаллик турлари кўп. Инсон танасида кезадиган жисмоний, ақл-ҳушига таъсир этадиган 
руҳий, шунингдек, бир олам маънавий хасталиклар бор. 
“Пул касалига чалинганман!” Бир куни бозорда ўтирган аѐлнинг шу сўзи қулоғимга чалинди. Бундан 
аввал эса тирикчилигидан зорланди. Эри уйида ўтириб, ўзи бозорда юрганидан шикоят қилди. “Уйида 
эрининг топганига қаноат қилиб ўтирган аѐлларга ҳавасим келади”, деди. “Сизни биров бозорга чиқишга 
мажбурлаганми?” Бу саволга жавобан – юқорида келтирилганидек – пул касалига чалинганини айтди. 
Билиб-билмай ҳақ гапни айтди. Хўш, бу қандай касаллик? Пул касали қайси турга мансуб? Саволлар 
жавоби мушкул эмас. Инсон нафсига дахлдор бу хасталик яқинда пайдо бўлмагани аниқ. Очкўзлик, 
зиқналик, айниқса, пулга муҳаббат қўйиб, мол-дунѐга муккадан кетиш бу касалликка хос белгилардир. 
Пул санамаса, қўлида пул айланмаса, ҳаѐти мазмун касб этмай қолармиш бозорда ўтирган ҳалиги 
аѐлнинг. Саодату сурурни, қариндош-уруғ, қўни-қўшни, ака-ука билан муомала-муносабатни фақат пул 
билан ўлчаш охират тарозисига қуруқ қўл билан бориш демакдир. Бу касалликнинг шунга ўхшаш асорати 
ѐмон. Эҳтиѐт бўлайлик, азизлар
40
. 
ОХИРАТДА МОЛ-ДУНЁНИНГ ҲИСОБИ БОР! 
Аллоҳ таоло “Такосур” сураси охирида бандаларга берилган неъматларнинг ҳеч бири сўроқсиз 
қолмаслигини эслатиб шундай деган: 
"-------------------------------- Арабий матн----------------------------------" 
“Кейин ўша куни неъматлар ҳақида шак-шубҳасиз сўраласизлар” 
(“Такосур” сураси, 8-оят). 
Яъни, эй бандалар, охират куни дунѐда фойдаланганингиз неъматлар ҳақида сўраласиз. Агар 
уларнинг ҳақини адо этмаган бўлсангиз, ўша неъматлар охиратда сизга бахтсизлик келтиради. 
Оятдаги неъматлардан мурод барча моддий, маънавий неъматлардир. Жумладан, қорин тўқлиги, 
муздек сув, соя-салқин жойлар, тана гўзаллиги, уйқудаги роҳат-фароғат, бадан – қўл, оѐқ, кўз, қулоқ каби 
аъзолар саломатлиги, хотиржамлик, тинчлик, фаровонлик ва ҳоказо. 
Икрима раҳматуллоҳи алайҳдан ривоят қилинади: “Кейин ўша куни неъматлар ҳақида сўраласизлар 
ояти нозил бўлганида саҳобалар: “Эй Расулуллоҳ, қайси неъматлар ҳақида сўраламиз. Ахир қорнимиз тўяр-
тўймас арпа нони билан овқатлансак?!” деб савол беришди. Шунда Аллоҳ Пайғамбарига ваҳий қилиб, 
уларга: “Оѐғингизга пойафзал киймайсизларми ѐки муздек сувдан ичмайсизларми? Мана шу 
неъматлардандир”, деб айт”, деди” (Ибн Абу Ҳотим, Абд ибн Ҳумайд ривояти). 
Ибн Абу Ҳотим келтирган ривоятда айтилишича, мазкур оят ингач, саҳобалар: “Еб-ичаѐтганимиз 
фақат хурмо билан сув бўлса, яна қайси неъматлар ҳақида сўраламиз, эй Расулуллоҳ?” деб сўрашган. 
Шунда у зот: “Бу нарса яқинда содир бўлади”, деб жавоб қайтарганлар. 
40
Манба: “Мусулмонлар тақвими”нинг 2005-йилги 2-сони. 
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

73 
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ривоят қилади: 
“Қиѐмат куни банда биринчи бўлиб неъматлардан сўралади, (унга:) “Танангни соғ-омон қилиб қўймадикми, 
совуқ сув билан суғормадикми?” дейилади (Термизий ривояти). 
Демак, ҳар бир инсон қиѐматда ҳисоб-китобдан ўтади: қилган амалларидан ташқари, фойдаланган 
неъматлари, илмига қай тарзда амал қилгани, мол-дунѐни қаердан топиб, қаерга сарфлагани, умрини қандай 
ўтказганидан ҳам сўралади. 
َع ْن
َأ
ِبِ
َػب ْر
َز َة 
َلا
ْس َل
َِ
ّْي 
ُوْنَع ُللها َيِضَر
َق
َؿا
َق :
َؿا
َر
ُس
ُؿو
ِللها
َص َّل
ُللها ى
َع َل
ْي ِو 
َو َس
َّل َم
: