Зиѐвуддин Раҳим 2 бисмиллаҳир роҳМАНир роҳийм!

“Афлаҳ” исмли хизматкоримиз сажда қилаѐтганда (ерни) пуфлаганини кўриб: “Эй Афлаҳ, 
юзингни тупроқ қилавер”, дедилар” (Термизий, Табароний ривоят қилган. Ривоят санади заиф). 
Киши намозга кирганидан кейин хаѐлини бир ерга жамлаб, ихлос билан ибодат қилиши керак. 
Намозда турганда саждагоҳдаги чанг, чўп, тош каби нарсалар олиб ташланмайди. Чунки бу киши 
эътиборини тортади, фикрини чалғитади, хушуъсини камайтиради. 
Шунингдек, намозга кирганда либоси ғижим бўлишини ўйлаб рукуъни, саждани тўлиқ 
қилмаслик, ибодат тўкислигидан кўра кийимига гард юқмаслигини кўпроқ ўйлаш мўмин бандага 
ярашмайди. Чунки кийимга чанг тегса, ювиб тозалаш мумкин. Ғижим бўлган жойларини дазмолласа, 
яна аввалги ҳолига қайтади. Бунақа майда нарсаларни деб намозни пала-партиш, юзаки ўқиб қўйиш 
яхши эмас. Агар қалбда хушуъ бўлса, моддий нарсалар анча паст даражага тушиб қолади. Ихлосли 
инсон ўткинчи дунѐнинг арзимас матоҳларини деб ибодатига нуқсон етказмайди. 
35-САБАБ. НАМОЗДА ЭСНОҚНИ ҚАЙТАРИШ 
Эснаш ҳафсаласизлик, дангасалик белгисидир. Эснаш чарчоқни кучайтиради. Намозда ҳомуза 
тортиш эса, банданинг Парвардигори ҳузурида турганини ҳис этмаслик саналади. Қолаверса, эснаш 
шайтонга йўл беришдир. 
ْنَع
ّْيِرْدُْلْا ٍدهِعَس ِبَِأ
ُىْهَع ُللا َيِضَر
َؿ َق
:
ُللا ىَّلَص ِللا ُؿوُسَر َؿ َق
َ َّلَسَس ِىْهَلَع 
: 
ْكِسْمُهْلَػف ْ ُكُدَحَأ َبَس َثَػت اَذِإ
ُلُخْدَي َف َطْهَِّلا َّفِإَف ِىهِف ىَلَع ِوِدَهِب
.ُدَْحَْأَس َدُساَد وُبَأَس ٌ ِلْسُم ُواَسَر .
Абу Саид Худрий розияллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ривоят қилади: 
“Агар биронтангиз эснаса, қўли билан оғзини ѐпсин. Чунки, шайтон (унинг ичига) киради” 
(Муслим, Абу Довуд, Аҳмад ривоят қилган). 
Термизий ривоят қилган ҳадисда: “Намозда эснаш шайтондандир. Қайси бирингизни эсноқ 
тутса, иложи борича қайтаришга ҳаракат қилсин”, дейилган. 
Агар эсноқ келса, ўнг қўл билан оғиз ѐпилади. Бу умумий тавсия намозхонга кўпроқ тааллуқли. 
Чунки шайтон бандани айнан намозда кўп чалғитади, улуғ ибодатни маромига етказиб ўқишига 
184
Термизий ривоят қилган. Шу маънодаги ривоятни Аҳмад ибн Ҳанбал – Ҳузайфа розияллоҳу анҳудан – 
келтирган. 
185
Манба: Ибн Абу Шайба, “Мусаннаф”. 

---

89 
халақит беради. Агар эснаѐтганда оғиз ѐпилмаса, шайтон одамнинг ичига киради, унга намозни оғир 
қилиб кўрсатади. Бундан чиқди, оғиз шаръан макруҳ (яъни, ѐқимсиз) нарса учун очилса, шайтон 
кирадиган йўлакка айланади. 
َةَرْػيَرُي ِبَِأ ْنَع
ُىْهَع ُللا َيِضَر
ُللا ىَّلَص ِّْبَِّهلا ْنَع
َؿ َق َ َّلَسَس ِىْهَلَع 
: 
َللا َّفِإ
اَذِإَف َبُب َثَّتلا ُوَرْكَيَس َس َطُعْلا ُّبُِيُ 
َسَطَع
َللا َدَِحَْس ْ ُكُدَحَأ
ُىَل َؿوُوَػي ْفَأ ُىَعَِسَ ٍ ِلْسُم ّْلُك ىَلَع ِّوَح َف َك 
: 
ُللا َكَُحْْرَػي
ِف َطْهَِّلا ْنِم َوُي ََّنَِّإَف ُبُب َثَّتلا َّمَأَس 
َض َبَء َثَػت اَذِإ ْ ُكَدَحَأ َّفِإَف َع َطَتْسا َم ُوَّدُرَػهْلَػف ْ ُكُدَحَأ َبَء َثَػت اَذِإَف
ُف َطْهَِّلا ُىْهِم َكِح
. 
َر َس
ُوا 
ْلا ُب
َخ
ِر 
ُّي
.ُّيِذِمْرّْػتلاَس َدُساَد وُبَأَس
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу Набий соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ривоят қилади: “Аллоҳ