Зиѐвуддин Раҳим 2 бисмиллаҳир роҳМАНир роҳийм!

“Агар биронтангиз намоз ўқишни бошласа, раҳмат у билан юзма-юз туради. Шундай экан, 
майда тошларга тегмасин!” деганлар” (“Сунан” соҳиблари, Доримий, Аҳмад ривоят қилган. Ривоят 
лафзи Доримийга тегишли. Унинг ривояти санади саҳиҳ). 
Асри саодат даврида масжидлар жуда содда бўлган, ерга гиламлар, жойнамозлар солинмаган, 
тупроқ устига сажда қилинган. Табиийки, у ерда майда тошлар ҳам бўлган. Ривоятда ана шундай 
тошларни қўли билан сурмаслик таъкидланмоқда. 
Намозхон устига ѐғилиб турган раҳматдан маҳрум бўлмаслиги учун ҳам саждагоҳдаги майда 
тошларни, ҳас-чўпларни термаслик тавсия этилади. Буни ибодатдан олдин ѐки жуда зарурат туғилса, 
намоз вақтида бир марта қилса бўлади. 
ْنَع
ٍبهِوْهَعُم
َّرلا ِفِ َؿ َق َ َّلَسَس ِىْهَلَع ُىَّللا ىَّلَص َِّبَِّهلا َّفَأ
َؿ َق ُدَُْسَي ُثْهَح َباَرُّػتلا يّْوَسُي ِلُج
: 
ًلِع َف َتْهُك ْفِإ
ًةَدِحاَوَػف
. 
َر َس
ُوا 
ْلا ُب
َخ
ِر 
ُّي
.ُدَْحَْأَس َدُساَد وُبَأَس ٌ ِلْسُمَس
183
Аммо эснашни қайтариш учун кафт билан оғизни ѐпиш жоиз саналади. 

---

88 
Муайқибдан ривоят қилинишича, Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам сажда қилаѐтганда 
тупроқни тўғрилаб оладиган кишига: “Агар (шундай) қиладиган бўлсанг, бир марта (қил)”, 
деганлар (Бухорий, Муслим, Абу Довуд, Аҳмад ривоят қилган). 
Яъни, сажда қилишдан олдин ерни текислама. Агар шундай қилишга тўғри келса, бир марта 
тўғриласанг майли. 
Абу Зар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва 
салламдан айрим нарсалар, ҳатто (намозда) майда тошларни текислаш ҳақида ҳам сўрадим. У зот: 
“Бир марта (қил). Бўлмаса, (уни ҳам) тарк эт”, дедилар
184
. 
Ривоят қилинишича, Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу намозда майда тошларни бир марта 
текислашга рухсат берар, “Ундай қилмаслик мен учун маҳбуброқ”, деб айтарди
185
. 
Саждага бош қўйишдан олдин ерни бир текислаб олиш камтарликка зид бўлгани, намозхонни 
чалғитгани боис макруҳ саналади. Лекин, уламолар айтишича, суннатга мувофиқ сажда қилишга 
(яъни, пешона билан бурунни ерга текказишга) монеълик туғилса, бир марта енгил текислаб олиш 
мумкин. 
َةَمَلَس ّْـُأ ْنَع
َمْػهَع ُللا َيِضَر
ْتَل َق
:
ِىْهَلَع ُىَّللا ىَّلَص ُِّبَِّهلا ىَأَر
َلُغ َ َّلَسَس
ُحَلْػفَأ ُىَل ُؿ َوُػي َهَل ًم
َخَفَػن َدَََس اَذِإ
َؿ َوَػف
: 
َكَمْجَس ْبّْرَػت ُحَلْػفَأ َي
. 
.ٌفهِعَض ُوُدَهَسَس ُّ ِنِاَرَػبَّطلاَس ُّيِذِمْرّْػتلا ُواَسَر
Умму Салама розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади: “Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам