Зиѐвуддин Раҳим 2 бисмиллаҳир роҳМАНир роҳийм!

саллам хутба қилаѐтганларида бир киши келиб, одамлар елкасини туртиб ўтди. Шунда Набий 
соллаллоҳу алайҳи ва саллам унга: “Ўтир! Сен азият етказдинг!” дедилар” (Абу Довуд, Насоий, 
Аҳмад ривоят қилган. Ривоят санади саҳиҳ). 
Жума куни одамлар хутбага қулоқ солиб ўтирганида елка ошиб олдинга ўтиш мусулмонларга 
озор бериш саналади. Мусулмон киши биродарларига тили билан ҳам, қўли билан ҳам шикаст 
етказмайди, ўзгаларни безовта қилмайди. Айниқса, жума куни бунга алоҳида эътибор берилади. 
Бунинг учун жумага вақтлироқ борганлар аввалги сафларни тўлдириб, зичроқ ўтиришлари, кейин 
келганлар елка ошиб олдинга интилмасликлари керак. Агар биринчи сафни ният қилган бўлса, шунга 
яраша вақтлироқ келсин. Кеч қолиб, ҳаммани безовта қилиб олдинга қараб талпиниш тўғри эмас. 

---

85 
Ундан кўра бўш жой топиб, жим ўтириб маъруза эшитгани, ҳеч кимга халақит бермагани маъқул. 
Қолаверса, намоз ўқиб бўлгандан кейин елка ошиб чиқиб кетиш ҳам одобсизликдир. Шошилинч иши 
бор одам намоздан кейин вақтлироқ чиқиб кетмоқчи бўлса, шуни ҳисобга олиб орқароқда ўтирсин. 
Аввалги сафларга ўтиб олиб, ҳали намозхонлар ўрнидан турмасидан ҳамманинг тинчини бузиш мўмин 
кишига ярашмайди. 
Имом-домлалар мана шундай масалаларни намозхонларга ўргатиб боришса, бир-бир эслатиб 
туришса, мақсадга мувофиқ бўлади.
32-САБАБ. ЎНГ КАФТНИ ЧАП КАФТ УСТИГА ҚЎЙИБ, ТАВОЗЕЪ 
БИЛАН ТУРИШ 
Намозда ўнг кафтни чап кафт устига қўйиб, қўл боғланади, Аллоҳ учун тавозеъ билан 
турилади. Имом Аҳмад ибн Ҳанбал раҳматуллоҳи алайҳдан намозда икки кафтни бир-бирининг устига 
қўйилиши ҳақида сўралганида, “Бу Қудратли Аллоҳ олдида ўзини хокисор тутишдир”, деб жавоб 
берган
176
. 
Ҳофиз ибн Ҳажар Асқалоний раҳматуллоҳи алайҳ шундай деган: “Уламолар айтишича, мана 
шу ҳолат хокисор сўровчининг кўринишидир. Бу, кишини беҳуда нарсалардан тўсади. Мана шундай 
туриш хушуъга яқинроқдир
177
”. 
َؿ َق ِىهِبَأ ْنَع ٍبْلُي ِنْب َةَصهِبَق ْنَع
:
ُللا ىَّلَص ِللا ُؿوُسَر َف َك
ِىِههِمَهِب ُىَل َِشِ ُذُخْأَهَػف َهُّمُؤَػي َ َّلَسَس ِىْهَلَع
ُواَسَر .
.ٌحهِحَص ٌنَسَح ُوُدَهَسَس ُّ ِنِاَرَػبَّطلاَس ُدَْحَْأَس ْىَج َم ُنْباَس ُّيِذِمْرّْػتلا
Қабийса ибн Ҳулб отасидан ривоят қилади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам