Зиёвуддин Раҳим 2 бисмиллаҳир роҳМАНир роҳийм!

АМАЛЛАРНИ ЁЗУВЧИ, БАНДАЛАРНИ ҲИМОЯ ҚИЛУВЧИ ФАРИШТАЛАР 
Фаришталар ичида энг ҳурматлиси котиб (ёзувчи) фаришталардир. Улар ҳар бир одамнинг икки 
томонида бўлади. Ўнг томондаги фаришта яхши амалларни, чап томондагиси ёмон амалларни ёзиб 
боради. Қуръонда шундай дейилган: 
“--------------------------- Арабий матн --------------------------“ 

---

30 
“Зотан, ўнг ва чап 
(томон)
да ўтирган икки қабул қилувчи 
(яъни, ёзиб турувчи фаришта инсон 
айтган барча яхши-ёмон сўзларини, қилган амалларини)
 қабул қилиб-ёзиб туради. 
(Инсон)
 бирон сўзни 
талаффуз қилмайди, магар 
(талаффуз қилса,)
 унинг олдида ҳозиру нозир бир кузатувчи 
(фаришта у 
сўзни ёзиб олади)
”
(“Қоф” сураси, 17-18-оятлар). 
Ҳеч бир иш фаришталар назаридан четда қолмайди. Бирон сўз уларнинг дафтаридан тушиб 
қолмайди. Бу икки фаришта ҳамма ҳаракатимизни, ҳар битта гапимизни, ҳатто “Едим”, “Ичдим”, 
“Бордим”, “Келдим”, деган сўзларимизни ҳам ёзиб олади. Бу, бандага катта масъулият юклайди. Бунга 
имон келтирган инсон кўпроқ яхшилик қилишга, гуноҳлардан четланишга интилади. 
Ҳасан Басрий раҳматуллоҳи алайҳ юқоридаги оятни ўқиб туриб: “Эй, одам боласи! Сенинг 
саҳифанг очилди. Икки ҳурматли фаришта сенга вакил қилинди. Биттаси ўнг тарафингда. У 
яхшиликларингни ёзади. Иккинчиси чап тарафингда. Униси ёмонликларингни ёзади. Озми, кўпми, нима 
хоҳласанг қилавер. Вафот этганингда саҳифанг беркитилади, қабрда бўйнингга осиб қўйилади. Қиёмат 
куни шундай ҳолда қабрингдан чиқасан”, деб айтган экан. 
Ривоят қилинишича, Аҳмад ибн Ҳанбал ўлим тўшагида ётганида Товус раҳматуллоҳи алайҳдан: 
“Фаришта ҳар бир нарсани, ҳатто инграшни ҳам ёзади”, деган ривоятни эшитганидан кейин ўша заҳоти 
инграшни тўхтатиб, жон таслим қилгунича инграмаган экан. 
Бировни ғийбат қилсангиз, беҳуда гаплар гапирсангиз, гуноҳ ёзилади. Зикр-тасбеҳ, салавот, 
истиғфор айтсангиз, жуда кўп ажр-мукофот битилади. Айнан кўп истиғфор айтган одам охиратда 
хурсанд бўлади. 
Абдуллоҳ ибн Буср розияллоҳу анҳу Набий соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ривоят қилади: 
“Номаи аъмолида кўп истиғфорни кўрган бандага қандай яхши!” (Ибн Можа ва Байҳақий ривояти. Ҳадис 
санади саҳиҳ). 
Аллоҳ таоло шундай деган: 
“--------------------------- Арабий матн --------------------------“