Зиёвуддин Раҳим 2 бисмиллаҳир роҳМАНир роҳийм!

“Улар: “Раҳмоннинг 
(фаришталардан)
боласи бор”, дедилар. У Зот 
(мушриклар бадгумонидан) 
Покдир. Йўқ, 
(фаришталар Аллоҳнинг болалари эмас, балки)
улуғ бандаларидир. 
(Фаришталар)
У 
Зотдан илгари бирон сўз айтмайдилар 
(яъни, Аллоҳ буюрмаган ишни қилмайдилар)
. Улар 
(Аллоҳнинг)
 амр-фармони билан амал қиладилар”
(“Анбиё” сураси, 26-27-оятлар).
Ўтмишда ўтган халқлар Аллоҳга нисбатан ёлғон тўқишган. Жумладан, Яҳудийлар: “Узайр 
Аллоҳнинг боласи”, дейишган. Насронийлар: “Исо Масиҳ Аллоҳнинг боласи”, дейишган. Араб 
мушриклари эса: “Фаришталар Аллоҳнинг қизлари”, деб даъво қилишган. Аллоҳ таоло бундай 

---

28 
камчиликлардан Покдир. У Зот ўзига фарзанд тутмаган. Аллоҳнинг ота-онаси ҳам, фарзанди ҳам йўқ. У 
Яккаю Ягона Илоҳдир. 
Мушриклар гапи нотўғри. Фаришталар Аллоҳнинг қизлари эмас, мукаррам бандаларидир. 
Фаришталар Аллоҳ буюрганини гапиради, У Зот амрини ўша заҳоти сўзсиз бажаради, Аллоҳнинг 
буйруғисиз бирон ишга қўл урмайди. 
“Фотир” сурасида фаришталар хилқати ҳақида маълумот келтирилган: 
“--------------------------- Арабий матн --------------------------“ 
“Ҳамду сано осмонлар ва Ерни Яратувчи, фаришталарни икки, уч, тўрт қанотли элчилар 
қилувчи Аллоҳ учундир. У Зот 
(яратган)
 махлуқотида Ўзи хоҳлаган нарсани зиёда қилади. Албатта, 
Аллоҳ барча нарсага Қодирдир”
(“Фотир” сураси, 1-оят).
Дунё ва охиратдаги барча мақтовлар осмонларни, Ерни йўқдан бор қилган, уларни тадбир этиб 
турувчи Аллоҳга хосдир. У Зот фаришталарни анбиёларга элчи қилди, улар орқали Ўзининг амр-
қайтариқларини одамларга етказди. Аллоҳ таоло айрим фаришталарни икки қанотли, айримларини уч, 
тўрт қанотли қилиб яратган. Фаришталар ичида тўрттадан кўп қанотлилари ҳам бор. Аллоҳ истаса, ундан 
ҳам кўп қанотли қилиб яратиши мумкин. Зеро, Аллоҳ ҳар ишга Қодир. 
Саҳиҳ ҳадисларда айтилишича, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам ваҳий фариштаси 
Жаброил алайҳиссаломни ўзининг асл ҳолида ҳам кўрганлар. Илк бор Ҳиро ғоридан тушиб келаётганда, 
қанотлари билан осмонни тўсиб турганида кўрганлар. Пайғамбаримиз алайҳиссалом айтишларича, 
Жаброилнинг олти юз қаноти бор эди, ҳар бир қаноти мағриб билан машриққа етарди. 
“Марям” сурасида шундай дейилган: 
“--------------------------- Арабий матн --------------------------“