Зиёвуддин Раҳим 2 бисмиллаҳир роҳМАНир роҳийм!

У зот: “Аллоҳумма лаа хойро иллаа хойрук, ва лаа тойро иллаа тойрук, ва лаа илааҳа ғойрук”, 
дейишдир”, деб марҳамат қилдилар
(Аҳмад ва Табароний ривояти. Ривоят санади ҳасан).
Ривоятда келтирилган дуо маъноси: “Ё Аллоҳ! Сенинг яхшилигингдан бошқа яхшилик йўқ. Сенинг 
ҳукмингдан ўзга ҳукм йўқ (яъни, Сенинг изнингсиз, бирон нарса фойда ҳам, зарар ҳам бермайди). Сендан 
ўзга илоҳ йўқ!” 
Мўмин банда фақат хайрли амалларни бажаради. У Аллоҳга таваккул қилиб, ишга киришганидан 
кейин арзимас сабаблар билан ишни тўхтатиб қўймайди. Агар бирон ишни бошлашдан олдин қалбига 
ёмон хаёллар келса, ривоятда ўргатилган дуони ўқийди. Зеро, мўмин-мусулмон банда Аллоҳдан яхшилик 
сўрайди, ёмонликдан паноҳ истайди, Аллоҳнинг раҳматидан умид қилади, У Зотга суянади. 
САФАР ОЙИДА ТЎЙ ҚИЛИШ, САФАРГА ЧИҚИШ МУМКИН ЭМАСМИ? 
Сафар ҳижрий ой номи бўлиб, унда бирон ишни қилмаслик, қайсидир амалдан тийилиш ҳақида 
кўрсатма йўқ. Аксинча, сафар ойида шумланмаслик кераклиги ҳадисларда алоҳида таъкидланган. 
Анас ибн Молик розияллоҳу анҳу Набий соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ривоят қилади: “Касаллик 
юқиши, шумланиш йўқ. Менга яхши фол – чиройли сўз ёқади” (Бухорий, Муслим, Абу Довуд ривояти). 
46
Манба: Мулла Али Қори, “Мирқотул мафотиҳ”. 

---

138 
Кишилар ўртасида энг кўп шумланиш сафар ойида юз беради, десак муболаға бўлмайди. Ҳатто 
баъзилар ҳеч қандай ҳужжат-далилсиз: “Сафар ойи хатар ойи” дейишади, ҳар йили бу ойни қўрқув, 
ваҳима, шумланиш билан ўтказишади. Бу иш хатолигини қуйидаги ривоятдан билиб оламиз. 
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинишича, Набий саллаллоҳу алайҳи ва саллам: 
“Касаллик юқиши йўқ. Бойўғли(нинг зарари) йўқ. Юлдуз сўниши йўқ. Сафар йўқ”, деганлар (Муслим, 
Абу Довуд, Абу Яъло ривояти). 
Бу ерда айтилишича, касаллик фақат Аллоҳ изни билан юқади, кечаси бойўғли сайраши хосиятсиз 
эмас, осмондаги юлдузлар учиши бирон кулфатга далолат қилмайди, сафар ойидан шумланиш нотўғри. 
Бир нарсани айтиб ўтамиз: “Сафар ойи” билан “сафарга чиқиш” маъно жиҳатидан бир-бирига 
мутлақо тўғри келмайди. Араб тилидан хабардор кишилар учун бу гапнинг ўзи қизиқ. Нега десангиз, 
“сафар ойи”даги “с” “сод” ҳарфи билан “сафарга чиқмоқ”даги “с” эса “син” билан ёзилади. Иккала 
сўзнинг маъноси умуман бошқа-бошқа. 
Хуллас, сафар ойида бирон хизмат билан сафарга чиқиш, қизнинг бўйи етганида ёки йигит никоҳга 
қодир бўлганда уларни унаштириш, тўйларини қилиш мумкин. Сафар ойида бошқа хайрли ишларни 
бошлашдан қўрқмаслик керак. Сафар тўлиқ бир ой. Вақт шиддат билан ўтаётган ҳозирги замонда ҳар бир 
кун, ҳар бир соат, ҳатто дақиқа, сония ҳам қадрли. Унутмайлик: ҳақиқий мўмин банда шариатда 
қайтарилган ишлардангина тийилади, рухсат берилган амалларни бажаришдан чўчимайди. Бидъат-
хурофотларга эътибор бермасдан Аллоҳга, Расулига итоат этган банда икки дунёда рўшнолик кўради.