Зиёвуддин Раҳим 2 бисмиллаҳир роҳМАНир роҳийм!

ОДАМЛАРНИ МАҲШАРГОҲГА ҲАЙДАЙДИГАН ОЛОВ 
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинишича, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: 
“Ҳижоз еридан олов чиқмагунича қиёмат қоим бўлмайди. (Бу олов) Бусрадаги туялар бўйнини ёритади”, 
деганлар (Бухорий ва Муслим ривояти). 
36
Муддат борасидаги иккиланиш Абдуллоҳ ибн Амр розияллоҳу анҳу томонидан бўлса керак. Чунки бошқа саҳиҳ 
ҳадисларда дажжол қирқ кун туриши аниқ айтилган (Муҳаммад Саламат Жабар, “Қиёмат аломатлари”). 

---

109 
Анас ибн Молик розияллоҳу анҳу Набий соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ривоят қилади: “Қиёмат 
аломатларининг энг биринчиси одамларни машриқдан мағрибга тўпловчи оловдир” (Бухорий ривояти). 
Ҳузайфа ибн Усайд Ғифорий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи 
ва саллам олдимизга чиқдилар. Биз қиёмат ҳақида суҳбатлашиб ўтиргандик. Пайғамбаримиз 
алайҳиссалом: “Ўнта аломатни кўрмагунингизча қиёмат бўлмайди”, дедилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу 
алайҳи ва саллам духон-тутун, дажжол, даббатул арз, қуёшнинг мағрибдан чиқиши, Исонинг тушиши, 
Яъжуж ва Маъжуж, машриқ, мағриб ва араб жазирасидаги ер ёрилишини санадилар. Охирида эса 
Ямандан чиқиб, одамларни маҳшаргоҳ томон ҳайдайдиган оловни айтдилар” (Муслим, Абу Довуд, 
Термизий ривояти). 
Юқорида келтирилган ҳадислар уламолар томонидан турлича шарҳланган. Лекин бу оловнинг 
моҳияти, одамларни қандай тўплаши бизга маълум эмас. Буни фақат Аллоҳ билади. 
СУРГА ПУФЛАНИШИ 
Сур чалиниши олам умри тугаганини, қиёмат қоим бўлиш вақти келганини, инсонлар энди боқий 
дунёга кўчишларини билдирувчи хабардир. 
Қуръони каримда шундай дейилган: 
“--------------------------- Арабий матн --------------------------“ 
“Улар: “Агар ростгўй бўлсангиз 
(айтинг-чи,)
мана шу ваъда 
(қилинган азоб)
қачон бўлади?”