Ózbekstan respublikasi joqari hám orta arnawli biLİmlendiRİw miNİstrliGİ Qaraqalpaqstan Respublikası kásiplik bilimlendiriwdi rawajlandırıw hám muwapıqlastırıw basqarması

12-Tema .VENERIK KESELLIKLER . ZAXM (SYPHILIS , LUES)

Zaxmdi aǵiw treponema qozǵaltadi. Ol 1905 –jlda F. Shoudiń hám E.Goffmanlar tárepinen payda etilgen . Optik mikroskop astinda gúzetilgende aǵiwi treponema spiral kórinisinde bolip , oniń 8-12 tegis burmalarinkóriw mumkin.

Aǵiw treponema júda reń bereń . ilgerleme , mayatnik siyaqli ,tolqin tárizli ,bugiliwshi ,aylanba háreketler ete aladi.

Aǵiw treponema basqa treponemalardan óziniń bir tegis háreket qiliwi menen ajiralip turadi .Olar fakultativ anaerob bolǵanliǵi sebepli , lifmatik sistemada uzaq waqit jasaydi.Aǵiw treponemalar tiykarinan kóndeleń bóliniw joli menen kóbeyedi . Bólingen jerinde hujayraniń sirtqi qabiǵi esabina baylanis payda boladi . Bóliniw protsesi ádette 30-35 saat dawam etedi hám aǵiw troponema bir neshe bóleklerge bólinedi.

Juǵiw jollari. Aǵiw tponema adam organizmine jaraqatlanǵan teri hám shilliq qabatlar arqali túsedi. Ol nawqas qaninda ,teridegi jarada ,limfa túyinlerinde ,arqa miy suyiqliǵinda , silekeyinde , nerv toqimalarinda hám uliwma barliq aǵzalarinda boladi. Zaxm menen awirǵan nawqas keselliktiń aktiv dáwirinde atiraptaǵilar ushin juqpali esaplanadi. Sebebi isqalaniw , friksiyalar (jinisiy baylanis waqtinda ) mexanik , ximiyaliq qitiqlaniw nátiyjessinde ziyanlanǵan teri toqimalrinda aǵiw troponemalarǵa bay bolǵan seroz suyiqliq ajiralip shiǵadi .Nawqas zaxm tarqatatuǵin tiykarǵi derek, ol salamat insan menen jinisiy baylanis qilǵaninda ,bazida sáwbet arqali juǵadi.

Sońǵi jillarda qan quyiw joli menen zaxm juǵiw hallari gúzetilmekte . Bunda nawqas organizminan (donordan) qan quyilatuǵin denege zaxm infekciyasi ótedi. Bunda qattiq shankr (boslastirilǵan zaxm ) payda bolmaydi , biraq zaxmniń basqa belgileri rawajlana beredi.