|
5-Tema. Prodermentler. Olardıń emleniwi
Dermatit - teriniń jemiriliwi. Dermatitlar ápiwayı kontakt dermatit, allergik dermatit hám júzimsikodermiya sıyaqlı túrlerge ajratıladı ( vII qosımsha ). Ápiwayı kontakt dermatit sırtqı ortalıq tásiri nátiyjesinde payda boladi jáne bul tásir toqtawi menen, terindegi jemiriliw belgileri, waqıt ótip, dawasiz da jaqsı bolip ketedi. Dermatti keltirip shıǵarıwshı faktorlar tábiyaatına kóre mexanik (qısılıw, qattı basım ), fizikalıq (joqarı hám tómen dáreje, quyash, radioaktiv hám rentgen nurları ), ximiyalıq (kislota, sıltı, duzlar ) hám biologiyalıq (krapiva, meduza, shıbın-shirkeyler chaqqanda) túrlerge bólinedi hám olar kóbirek shártsiz tásirotga kiredi.
Bul tásirinler (kislota, sıltı hám basqa ) terige tiygen waqıt ótpesten jemiriliw belgilerin payda etedi. Mısal ushın teriniń ıssı dazmal tiyip kúyiwin keltirsek boladi hám bunda terindegi o 'zgarishlar tereńligi tek bul tásirdiń (temperatura ) kúshine hám qansha uzaq dawam etkeni menen baylanisli boladi. Shártsiz tásirler nátiyjesinde júz bergen teriniń yalligianishi ápiwayı kontakt dermatit yamasa artifitsial (jasalma ) dermatit dep ataladı.
A 11 ye r g i k dermatit bolsa ayırım, tek qanday da fakultativ, shártli faktorlardan birine (ayırım o 'simliklar, dári-dárman, parfyum mahsulotlari hám basqa ) teriniń giperergik seziwsheń ligi bar (monovalent bayqaǵıshlıq ) insanlarda, tek ǵana sol allergen tásiri nátiyjesinde gúzetiledi. Allergen terine tásir etken waqıttan arnawlı bir inkubatsion dáwir ótken soń (birinshi keselleniwbolsa, allergen tákirar tásir etkeninen keyin), tap allergen túsken jayında, kóbirek denediń aytaqırlarında jemiriliw belgileri payda boladi. Nawqas daǵı allergik kontakt dermatit sebebi bolǵan allergen jónge salıw etilse, dermatit tez o 'tib ketedi. Waqıt o 'tib, allergen tákirar ta 'sir qilsa, jemiriliw belgileri, birinshiden, simmetrik bólimlerde payda boladi, keyinirek denediń basqa, uzaq bólimlerinde de gúzetiliwi múmkin. Biraq eń ashınarlısı, bir elementqa o 'ta seziwsheńlıq (biraz waqit ótip seziwsheń lik) waqtında emlenbese, tákirar qaytarılǵan (allergen) tásirinler áqibetinde az-azdan basqa allergenlarga seziwsheńligi da asıp, polivalent seziwsheńlıqqa, yaǵnıy ekzema rawajlanıwına alıp keliwi múmkin. Allergen organizm ge awiz , ishek, nápes yamasa parentera (inyeksiya) yo'1 arqalı túsip, idiosinkraziya yamasa arttırılǵan seziwsheńlıq áqibetinde terinde hám ishki aǵzalarda jemiriliw procesin keltiriwi júzimsikoderm iya dep ataladı. Bunda nawqastıń jaǵdayı o g ir keship, klinikalıq tábiyat kórinisi júdá bay, terinde basınan simmetrik jaylasqan, tarqaq, ótkir jemirilgen áspiler hám ishki aǵzalardiń jaralangani anıqlanadı.
Ápiwayı kontakt dermatit klinika si. Ádetde ápiwayı kontakt dermatitga dus kelgen nawqas terisida payda bolǵan áspiler sebebin (shártsiz ta'simi) anıq kórsetip beredi hám kóbinese jemiriliw dáwirinde ashıw, awrıw, kemrek qichiwdan shaǵım etedi. Shártsiz ta'sim ing kúshli hám qısqa waqtli tásiri áqibetinde payda bolatúǵin teri jemiriliwi o 'tkir ápiwayı ko n ta kt derm atit (kúyiw) hám uzaq waqıt qaytalama kúshsiz tásir áqibetindegi teri jemiriliwi xronik ápiwayı kontakt derm atit (uzaq waqıt mexanik súykelisiw áqibetinde qaloq payda boliwi) dep ataladı. Kóringende , nawqas terisining tek ǵana sırtqı faktor tásir etken jayında, protsestiń forması hám úlkenligine teń, anıq shegaralı o 'tkir jemirilgen daǵ gúzetiledi (eritem atoz dáwir). Q izargan teri isedi hám inflltratsiyalashadi, ústinde bir yamasa bir neshe seroz yamasa gemorragik suyıqlı kóbik hám kóbiksheler payda boliwi múmkin (bullyoz dáwiri). Sırtqı omilning denegebolǵan tásiri júdá kúshli bolsa, teri nekrozi da dús keliwi múmkin (nekrotik dáwir). Ápiwayı kontakt dermatitni keltirip shıǵarǵan sırtqı tásirdi jónge salıw qilsa, jemiriliw tez azayıp joǵaladı. Nawqas emlenbese , kóbirek waqıt o 'tib quriydi yamasa kóbirek jariladi hám o 'rnida payda bolǵan erroziyalarǵa ekilemshi infeksiya qosılıwı múmkin. Nátiyjede, irińli ajıratılǵan qarjılar payda bolip, nawqasda piodermiyali tásirler rawajlanıp ketiwi múmkin.
Differensial kesellikti anıqlawı :
1. Dermatitis allergiya.
2. Impetigo bullosa.
3. Pemphigus vulgaris.
Emi. Ápiwayı kontakt dermatitni emlewde tómendegilerge itibar beriw kerek:
1) sebebin jónge salıw ;
2) eritematoz dáwirinde indifferent upa, dezinfeksiyalovchi suyıqlıqlar yamasa malhamlar.
1. Bullyoz dáwirinde kóbiktiń qabıqlogini ashıp, suwıq hám buwimlar hám kortikosteroid malhamlar isletiledi. Allergik dermatitlar klinika si. Allergik kontakt dermattiń klinikalıq belgileri de teriniń shártli faktorlar tásir etken jayında eritematoz daq infiltratsiya hám ústinde kóbik hám kóbiksheler payda bolıwı menen xarakterlenedi. Lekin allergen tásirinen keyin, inkubatsion dáwir o 'tiwi menen, teriniń ziyanlanǵan jayında payda bolǵan qızıl reńli jemiriliw daǵ shegarası uǵımsız bolip, ústinde seroz boslıqlı áspilerden kóbirek kóbiksheler anıqlanadı. Keyinirek qaytalama allergen tásiri áqibetinde jemiriliw aldın teriniń simmetrik bólimlerine, keyin basqa bólimlerge da tarqalıwı múmkin. Nawqas shaǵımında qichish hám teriniń ashıwı birinshi o 'ringa shıǵadı. Allergen tásiri toqtatilsa, allergodermatit tez joǵaladı. Emlenmasa, allergik dermatitga tán monovalent sensibilizatsiya polyvalent sensibilizatsiyaga alip, nawqasda ekzema rawajlanadı.
Differensial kesellikti anıqlawı :
1. Dermatitis acuta.
2. Exzema.
3. Toxicodermia.
Allergo dermatitning emi:
1. Allergenni anıqlap jónge salıw qılıw.
2. Desensibilizatsiyalovchi hám antigistamin preparatlari.
3. H ól baylamlar, kortikosteroid malhamlar.
Júzimsikodermiyaning klinika si. Júzimsikodermiyaning payda bolıwı azıq-túlik ónimleri hám keyingi jıllarda kóbirek dári-dármanlar menen baylanisıp qaldı. Dári-dármanlardı, tiykarınan, antibiotik hám sulfanilamidlarni b o'lsa-bo lmasa emlew ameliyatinda, olardıń bir-birine bolǵan munasábetin, terapevtikalıq muǵdarın hám tásirliligin itibarǵa almastan (m ahalliy isletiw - allergod erm atitn i), parenteral isletiw – medikamentoz júzimsikodermiyaning tiykarǵı sebebi bolıp tabıladı. Júzimsikodermiya túrli bay klinikalıq belgilerge iye bolıp, shegaralanǵan (fiksatsiyalangan sulfanilamid eritema) yamasa kóbirek tarqalǵan formada teri hám silekey perdelerde ushraydı. Bul kesellikler farmacevtika sonıń menen birge, medicina xizmetkerlewrinde da ushırasıp turadı hám kásibi tiyisli derm atit yamasa júzimsikodermiyalar toparına kiredi. Júzimsikodermiyaning klinika si hár túrlı shamada, formada bolǵan kóbirek eritema, túynek, kóbikshe hám bo'rtma áspileri menen ańlatılıwı múmkin hám kóbinese qattı qichish hám ashıw menen keshedi. waqtında allergenni tawıp, onı jónge salıw, kesellik tuwrı emlenbese, áspiler kóbeyip, tarqalıp, eritrodermiya,eksfoliativ dermatit, Layell sindromi, Stivensen-Djonson sindromi yamasa anafilaktik shok klinikasi payda bolip , nawqastıń jaǵdayı bolsa salmaqlilasip, hátte o 'limge alıp keliwi múmkin.
Differensial kesellikti anıqlawı :
1. Eritema exudativum multiforme.
2. Exzema.
3. Pemphigus.
4. Eritema nodosum.
Emlew principleri
1. Dári-dármanlardı qabıllawdı tolxtatish.
2. Allergenni jónge salıw qılıw hám kóp suyıqlıq qabıllaw.
3. Dezintoksikatsion, antigistamin hám desensibilizatsiyalovchi terapiya.
4. Jergilikli kortikosteroid malhamlari.
5. Júdá salmaqli keshkende kortikosteroid preparatlari ishiladi.
6. Dieta.
Do'stlaringiz bilan baham: |
