|
4-Tema. Teri kesellikleri
Teri kesellikleri - adam hám haywanlar organizmindegi silekey qabatlar, teri hám de onıń tuwındıları (shash, tırnaq ) patologikalıq ózgeriwi menen ańlatpalanatuǵın kesellikler toparı. Adamda ushraytuǵın Teri kesellikleri áspi tamaqtasıwı, daq, kóbikshe, túynek, qawızlanıw, yaralanish, teriniń shilinishi, jarılıwı hám basqa formasında kórinetuǵın boladı. Sırtqı ortalıqtaǵı hár bir fizikalıq hám ximiyalıq faktorlar terinde túrli isiwler (dermatitlar) payda bolıwına alıp keledi; bulardan qabarıw, bichilish, sovqotish, kúyiw anaǵurlım kóbirek ushraydı. Teriniń ádewirgine keselliklerine biologiyalıq faktorlar, mikroskopik zamarıqlar (qarang Teriniń zamarıqlı kesellikleri), bakteriyalar, haywan parazitlari (qarang Qotır ) hám viruslar (qarang Shúyel, Uchuq) sebep boladı.
Ishki faktorlar : jergilikli, infeksiya óshog'i bolıwı (mas., murtak bózi, quwıqta ), ishki aǵzalar (asqazan, búyrek, bawır ) kesellikleri ekzema, eshekjem sıyaqlı allergik xarakteristika daǵı (qarang Lglergiya) Teri keselliklerine alıp keliwi múmkin. Organizmde belok, uglevod hám may almasınıwınıń aynıwı, sonıń menen birge, vitaminlar jetiwmasligi, nerv (mas., neyrodermit) hám endokrin sistema iskerliginiń aynıwı (mas., seboreya, bezew), tamırlar, qrn jaratıw aǵzaları hám basqalardıń zıyanlanıwı nátiyjesinde de Teri kesellikleri júzege keliwi múmkin. Bulardıń hámmesi terinde isiw, qan quyilishi, pigmentatsiya hám múyizlanishning aynıwı, terindegi ayırım strukturalar (biriktiruvchi toqıma talshıqları, yog hám ter bózi, shash piyazshası hám basqalar ) dıń nobud bolıwı, qan aylanıwı hám de teri oziklanishining izdan shıǵıwı sıyaqlı patologikalıq ózgerislerge sebep boladı. Bunda terine hár túrlı shamada áspiler tamaqtasıwı (dermatozlar), túynekler payda bolıwı, geyde bul túynekler ishinde qan yamasa iriń tuplanishi múmkin. Áspiler qichishishi, ashıwıwı, geyparaları nawqastı ulıwma tınıshsız etpesligi múmkin. Infeksion (qarang Ish súzek, Qaytalama súzek, Skarlatina, Sheshek gúl hám b.), sonıń menen birge, venerik keselliklerde de terine áspiler tamaqtasıwı gúzetiledi. Áspiler tábiyaatın tek qánige vrach tuwrı aniklab, diagnoz qoyıwı hám em belgilewi múmkin. Óz bilgisha em qılıw túrli jaǵımsız waqıyalarǵa alıp keledi. Sol sebepli Teri keselliklerine tán dáslepki belgiler payda bolǵanda, álbette, vrachga shaqırıq etiw jáne onıń máslahátlarına bekamu kust ámel qılıw kerek.
Tashkent qalasındaǵı Dermatologiya hám venerologiya ilimiy izertlew institutında ilimpazlar (S. Arifov, E. Eshboyev, P. Menliqulov hám basqalar ) tárepinen Teri kesellikleri ústinde ilimiy izertlewler alıp barıladı.
Insan terisi organizmdiń eń zárúrli aǵzası bolıp tabıladı. Úlken jas daǵı adam terisi denediń 8 payızın quraydı. Den sawlıqtı saqlaw ministrligi Baspasóz xızmetiniń xabar beriwine qaraǵanda, dermotologiya boyınsha máseleler házirde kóplegen uchramoqda.
Respublika qánigelestirilgen dermatologiya hám kosmetologiya ilimiy ámeliy medicina orayı bólim basqarıwshıı, medicina pánleri doktorı, professor Shahnoza Ullı adamlar ismi menen qosıp aytılatuǵın sózlerva xalıq arasında eń kóp ushraytuǵın teri kesellikleri boyınsha sóylep ótti.
“Házirgi kúnde teri kesellikleri menen qástelengen nawqaslar sanı xalıq arasında kóbeyip barıp atır. Bulardan teri allergik kesellikleri, psoriaz, yaǵnıy qawızlı temiratki, vitiligo, alopetsiya (shash tógiliwi), bezew kesellikleri bolıp tabıladı. Sonı da aytıw kerek, oxrgi waqıtta teri kesellikleri arasında salmaqli keshey atırǵanı po'rsildoq jara keselligi esaplanadı. Sonıń menen birge, túrli ishki hám sırtqı faktorlar teri kesellikleriniń koefficienttan salmaqli keshiwine sebep boladı.
Atap aytqanda, organizm immun sistemasınıń aynıwı, element almasinuvi, neyro-endokrin kesellikleri xamda sırtqı faktorlardan ekologiyalıq faktorlar, alimentar, asabiylashish hám usınıń menen bir qatarda nawqas tárepinen qadaǵalawsız dári ónimlerin qabıllawları keselliklerdiń rawajlanıwı hám salmaqli formalarına ótip ketiwine sebep bolıp atır. Ekenin aytıw kerek, teri pútkil insan denesin qoplab turıwshı aǵza bolıp qalmay, bálki barlıq ishki aǵzalar menen tıǵız baylanıslı túrde, qatar zárúrli wazıypalardı atqaradı. Adamdıń den sawlıǵın, júrek-qan tamır, nerv, as qazan -ishek traktı, endokrin sisteması menen bir qatarda, teriniń funksiyası hám ózgeshelikine de baylanıslı”, deydi Ullı adamlar ismi menen qosıp aytılatuǵın sózlerva.
Ol balalar arasında gerpes virusı kóp ushırasıp turıwına da óz oy-pikirlerin bildirip ótti. Jazilıwına qaraǵanda, viruslar sebep kelip shıǵıwshı dermatozlar teri kesellikleri ishinde salmaqlı orındı iyeleydi.
“Uchuq (gerpes virusı ), kontagioz mollyuska, shúyeller balalarda kóp ushraydı. Ápiwayı uchuq virusı basqa viruslardan parq etip, ol insan organizminde yillab saqlanıwı, birpara qolaysız xolatlar (zotiljam, bronxit, O'RvI, hár túrlı intoksikatsiyalar hám basqalar ) tásir etkende aktivlashi múmkin. Kóbinese qorqıw, sovqotish, tımaw, gipovitaminoz jaǵdayları da viruslardı qozǵatıp ápiwayı uchuqqa sebep boladı. Geyde nawqas menen baylanısde bolǵanda da kesellik juǵıwı múmkin. Kesellik onadan balaǵa ushırasıw waqtında, tuwıw jolları arqalı, pataslanǵan homila aldı suyıqlıǵı arqalı hám platsenta arqalı yuqadi. Bunday jaǵdaylarda kesellik salmaqli, tásirli keshiwi múmkin. Kesellik O'RvI kesellikler menen birge keshkende hawa -tamshı jolı menen de yuqadi”, deydi Shahnoza Ullı adamlar ismi menen qosıp aytılatuǵın sózlerva.
Qánige pikrine qaraǵanda, nawqas menen baylanısde bolǵanda da kesellik juǵıwı múmkin. Kesellik onadan balaǵa ushırasıw waqtında, tuwıw jolları arqalı, platsenta arqalı juǵıwı múmkin. Bunday jaǵdaylarda kesellik salmaqli, tásirli keshedi.
“Xalıq arasında kosmetologik usıllar keń tarqalıwı kuzatilmokda. Bul emlewler sózsiz qánigeler tárepinen atqarılıwı zárúr hám arnawlı emlewler in'eksiyalar, botulotoksin yamasa neyronoks, mezoterapevtik emlewler, pilinglar anıq kórsetpeler tiykarında, usınıslarǵa kóre atqarılıwı shárt. Kosmetologik emlewler maman qánigeler tárepinen kat'iyan qadaǵalaw menen arnawlı sharayatta ótkeriliwi kerek. Saylanǵan ónimlerde mámleket sertifikatı bolıwı zárúr.”, deydi Shaxnoza Ullı adamlar ismi menen qosıp aytılatuǵın sózlerva.
Onıń atap ótiwishe, kosmetologik emlewlerdi áyne jasına, teriniń jaǵdayına karab, qánige tańlaydı hám usınıs etedi. Tuwrı saylanǵan medicinalıq kosmetologik emlewler terini gózzallastıradı hám jasartiradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
