Ózbekstan respublikasí joqarí HÁm orta arnawlí bilimlendiriw ministrligi nawayí MÁmleketlik kanshilik instituti

Ekvivalent nızamı

• Ekvivalent túsinigi ilimge 1820-jılı anglichan ilimpazı Vollоston tárepinen kirgizilgen

Ekvivalentler nızamı - hár qanday element óz ekvivalentlerine uyqas túrde reaksiyaǵa kirisiwedi.

• Ekvivalentlik—teń mánisli degendi ańlatadı. Quramnıń turaqlılıq nızamına qarap birikpeler payda bolıwında onıń quramlıq bólekleri bir-biri menen qatań muǵdarlıq qatnaslarda birigedi. Sonıń ushın ximiyada ekvivalent (E) hám ekvivalent massa M eq degen túsinikler úlken áhmiyetke iye.

• Elementtiń ekvivalentligi dep, 1 mol (1 g) vodorod atomları menen qaldıqsız birigetuǵın yamasa ximiyalıq reakciyalarda sonsha vodorod atomlarınıń ornın alatuǵın muǵdarına aytıladı.

Ekvivalent massa - element bir ekvivalent massası. M; 1g/mol -H 8g/mol - O

Elementtiń bir massa bólim vodorod hám 8 massa bólim kislorod menen birige alatuǵın yamasa usılarǵa almasa alatuǵın muǵdarı onıń ximiyalıq ekvivalenti dep ataladı. Mısalı, magniydıń ekvivalenti 12 ge teń, sebebi 8 g kislorod 12 g magniy menen qaldıqsız birikib, 20 g magniy oksid payda etedi.

Quramalı elementtıń bir ekvivalenti (1 massa bólim) vodorod yamasa bir ekvivalent (8 massa bólim) kislorod menen yamasa, ulıwma basqa hár qanday elementtiń bir ekvivalenti menen reakciyaǵa kirisetuǵın massa muǵdarı sol quramalı elementtıń ekvivalenti dep ataladı.

Ekvivalentler nızamı tómendegishe tariyplanadi: reakciyaǵa kirisiwiwshi elementlar massası sol elementlardıń ximiyalıq ekvivalentlerge proportsional bolıp tabıladı. Onıń matematikalıq teńlemesi
bunda m₁ hám m₂ – birinshi hám ikkinshi zatlardıń massası;
Э₁ hám Э₂ – birinshi hám ikkinshi zatlardıń ekvivalentleri;
Elementlerdiń ekvivalenti tájiriybede analiz, sintez hám ulıwma ximiyalıq reakciya nátiyjeleri tiykarında esaplap tabıladı.