Ўзбекистонда хотин-қизлар ҳУҚУҚларини таъминлашнинг ташкилий-ҳУҚУҚИЙ

3.2. Оилада хотин-қизлар устидан зўравонликнинг 
илдизлари ва оқибатлари
Оиладаги зўравонлик илдизлари жамиятдаги одатлардан, ақида ва қоидалар тизимидан 
келиб чиқади. Улар эркаклар ва хотин­қизлар учун турлича хулқ­атворни назарда ту­
20 Информация для врача: домашнее насилие // Материалы семинара по проблеме домашнего насилия. — М.: Программа право­
вых инициатив для стран Центральной и Восточной Европы Американской Ассоциации Юристов, 1998. — С. 82.

---

Ўзбекистонда хотин-қизлар ҳуқуқларини таъминлашнинг ташкилий-ҳуқуқий асосларини такомиллаштириш • 61
тади: эркаклар учун фаол ва агрессив, хотин­қизлар учун эса итоаткор ва кўнгилчан. 
Қайсидир маънода бундай ҳолат анъанавий тарбия оқибати бўлиб, эркакларнинг агрес­
сив хулқ­атворини муамммоларни ҳал қилишнинг ягона ва самарали воситаси сифатида 
талқин этади.
Ўғил болаларни қатъиятли этиб тарбиялаб, ўз мақсадларига эришиши учун бошқа инсон­
ларга нисбатан агрессия кўрсатиши мумкинлигига ўргатадилар. Қизларни эса ўзининг 
қизиқиш ва хоҳишларини чеклаб, кўникувчан ва сабрли қилиб тарбия қиладилар. Бугун­
ги хотин­қизлар устидан зўравонлик ва умуман олганда дунёдаги жамики зўравонлик 
билан боғлиқ аянчли вазият оила ва атрофдагиларнинг гендер тенглигига эътиборсиз­
лиги натижасидир.
Жамоатчилик ва давлат оилаларда хотин­қизларни қийнашни тўхтатишга ва бундай 
зўравонликларни содир этаётган эркаклар хулқ­атворини ўзгартириш учун тегишли 
чоралар кўришга мажбурдир. Аксарият ҳолларда оиладаги зўравонликдан зўравонлик 
содир этган шахснинг ўзи ҳам азият чекади. Кўпинча хотин ёки онани ҳимоя қилаётган 
болалар зарур мудофаа чегарасидан чиқиб кетадилар.
Бундан ташқари, зўравонлик оиланинг бошқа аъзолари, айниқса болаларга нисбатан 
ҳам содир этилади. Натижада бола оғир жароҳатланиб, унинг руҳий ва жисмоний соғ­
ли ғи нинг ривожланишида салбий аломатлар пайдо бўлади. Кўпроқ ўғил болаларга зиён 
етказилади, чунки кўпинча улар ота­оналаридан ўрнак оладилар ва келажакда ўз оила­
ларида ҳам шундай шафқатсизлик қиладилар. Жамият учун эса бундай ҳолат, яъни бо­
лаларнинг ўз оилаларида кўрган зўравонликни кейинчалик ўзи қурган оиласида ҳам 
қўллашлари жуда хавфлидир. Бундай оила жамият учун инсонни хўрлаш мумкин, куч­
сизларга қўл кўтариш мумкин, деб ҳисоблайдиган босқинчини тарбиялайди. Бунинг на­
тижасида эса ўсмирлар орасида жиноятчилик кўпаяди.