«Ўзбекистон темир йўллари»

бандажсиз 
(яхлит); 
бандажли
(бўлакли, ғилдирак маркази, бандаж ва сақлаш ҳалқасидан ташкил 
топган); бандаж ва ғилдирак маркази орсида эгилувчан элементга эга бўлган 
эгилувчан
;
ғилдирак ўқида айланувчи ўқни икки томонига 
сурилувчан. 
Юмалаш айланаси юзасида ўлчанган диаметр ўлчамларига боғлиқ - 950 ва 
1050 мм. 
Габарит 
– 
локомотив, вагон ва бошқа ҳаракатд таркибининг ҳаракати 
хавфсизлиги, стационар қурилмалари, қўшни издаги вагонлар билан ҳамда 
бошқа тўқнашувларни олдини олиш мақсадида, шу қурилмалар атрофида 
маълум кўндаланг чизиқли чегаралари бўлиши шарт. Демак, икки чизиқ 
ҳосил бўлади: қурилмалар ва из ускуналарининг яқинлашуви ўлчамларининг 
энг кам йўл қўйилган чегараловчи қисмлари учун -
қурилмалар 
яқинлашуви габарити
ва ҳаракат таркибининг энг кам кўндаланг кесимини 
чегараловчи чизиқлари учун –
ҳаракат таркиби габарити.
Иккинчининг 
чизиқлари биринчисининг ичига жойлашади ва улар орасида масофа бўлади. 
Динамик тормоз 
– 
электр (рекуператив,реостат ва рекуператив-
реостат турлари) ва гидродинамик турларига бўлинади. Уларни қўлланилиши 
айниқса чўзилган қияликларда тезликни тўғрилашдасамаралидир, чунки 
бунда фрикцион материалларни едирилиши камаяди ва белгиланган тезликни 
аниқ сақлаб туриш учун шароитлар яратилади. Бироқ, бу тормозлар 
ҳавфсизлик тормози ҳисобланмайди ва поездда тормоз сиқилиши кучини 
ҳисоблашдаинобатга олинмайди.
 
Дискли тормозлар 
– 
тезюрар ҳаракат таркибида қўлланилувчи тормоз 
бўлиб, уларни 
ўқли
тури
– 
агар тормоз дисклари ғилдирак жуфти ўқига 
мустаҳкам ўрнатилган, ҳамда 
ғилдиракли
тури
– 
агар тормоз дисклари 
ғилдирак марказлари ёки ғилдирак ступицаларига маҳкамланган турларига 
фарқланади. Улар ГОСТ 4835-80 бўйича тайёрланувчи ғилдирак жуфтидан 
ташқари махсус чизмалар, техник шартлар бўйича саноат транспорти 
вагонлари, электропоезд вагонлари ва дизель-поездлар, шунингдек турли 

---

кенгликдаги колея учун ғилдираклари икки томонга ажралувчи ўқлари билан 
темир йўлда фойдаланиш учун ғилдирак жуфтлари тайёрланади. Дискли 
тормоз билан жиҳозланган вагонларлар ўқларида икки ғилдиракдан ташқари 
дисклар мустаҳкам ўрнатилган.
Ёпиқ вагон
– 
мустаҳкам ён ва кўндаланг деворларга, шунингдек 
мутаҳкам томи ва полига эга вагондир. Шу билан бирга икки томонга 
сурилувчи, бироқ ташиш вақтида ёпиб қўйилувчи девори ва томи йўл 
қўйилади.