Ўзбекистон ресубликаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

АСОСИЙ МАЪЛУМОТЛАР

Бизнинг фикрлаш йўлимиз бир неча ўн йиллар давомида худди тош отиш траекториясига ўхшаб соддалаштирилган педагогикага бўйсинди, отишнинг бошланғич тезлиги бир хил бўлиб, отилган тошнинг қаерга ва қанчалик узоққа тушишини ҳал қилади.

Ҳаракатга қаратилган дарс жараёнини ташкил қилиш назарий жиҳатдан ёндашувни талаб этади. Бу ҳолатни унинг дидактиканинг асосини белгиловчи тамойилларидан бири сифатида қуйидагича таъриф беришганини кўриш мумкин:
«Ўқиш, тарбия ва таълим – бу доимий фаолият кўрсатиш функцияси бўлиб ҳисобланади».
Мен ҳаракатга қаратилган ўқитишнинг ўқув – назарий тамойили модели бўйича таълим жараёнини у ташкил этишда дарс беришда Херинг (Германия) ғояларига асосланилди.
Агар ушбу ғояларга суянган ҳолда таълим бериш ва изланишлар олиб бормоқчи бўлсак биринчи навбатда объектни\фан предметини аниқлаб олишимиз керак.
Бу эса тизимли ёндашувни талаб қилади. Ўқитиш жараёнига келадиган бўлсак, ўқитувчи субъект сифатида объект билан яъни талаба билан фаолияти «ўқитиш\таълим бериш» шаклида эканлигини кўриш мумкин. Ҳаракат назарияси нуқтаи назаридан қарайдиган бўлсак, талабаларнинг фанни ўзлаштириши, яъни «субъект-объект» тарзида алоқа ўртанилади. Иккинчи фаолият эса «ўқитиш\ўқиш» шаклида намоён бўлади.
Асосий дидактик ҳаракатлар орқали ўқитувчи фаолиятининг мағзи яъни ўқитувчилик фаолияти, шу билан бирга ўқитувчининг вазифаси аниқланади. Ўқитувчининг вазифаси дарсларни ташкил қилишда/ўқитишда шарт – шароитлар яратиш билан иккинчи даражали «субъект-объект» алоқасини ўрнатишдан иборат бўлиши керак.
Ҳаракат назарияси асосида ўқитиш жараёнининг ҳаракатланувчи моделини яратиш мумкин. Бу моделни кенг кўламда кўз олдимизга келтириш кўп вақтни талаб қилади, шунинг учун бу моделни биз қуйидагича қисқартирилган ҳолда ифодаладик.

Субъект

Объект