Ўзбекистон республикасижисмоний тарбия ва спорт вазирлиги ўзбекистон республикасиолий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

Енгил атлетика ўз таркибига нечта машқ турини олади?	* 5	2	7
4
Аёллар кўп кураши нечта турдан иборат?	*7	5	3	8
Еркаклар кўп кураши нечта турдан иборат?	* 10	7	8	6
Бир стадийга югуриш қанчага тенг?	* 192.27 м	190.27 м	192.25 м	193.27 м
«Пентатлон» нечта турдан иборат?	* 5	10	3	8
Қандай масофа спринтер масофаси хисобланади?	* 100	800	3000	5000
Паст стартдан югуришда орқа старт тиргагининг бурчак баландлиги қанча?	* 60-70	40-50	35-50	45-70
Старт чизиғидан қанча масофа орқада биринчи тиргак ўрнатилади?	* 1,5 оёқ изи масофада	0,5 оёқ изи масофада	2 оёқ изи масофада	чизиғнинг устида
Старт тезланиши қанча вақтга чузилади?	* 4-5 сек	7-8 сек	10-10 сек	2-3 сек
Югуриш йўлагининг эни қанчага тенг?	* 1 м 25 см,	1 м 15 см,	1 м 50 см,	1 м 100 см
Марафон югуриш масофаси қанча?	42 км 195 м	42 км 190 м	43 км 235 м	42 км 185 м
100 метрга югуришда биринчи қандай команда берилади?	* Стартга!	Марш!	Диққат!	Югурдик!
Мактабда кичик синфларга энгил атлетиканинг қайси тури ўтилмайди?	* спортча юриш	югуриш	сакрашлар	улоқтириш
Кичик синфлар билан машғулот олиб боришда қандай снарядлардан фойдаланил-майди?	* ядро	гардиш	копток	арқонча
Улоқтиришда жарохатланишни олдини олиш учун қандай жихоздан фойдаланилади?	* ичи юмшоқ материал билан тулдирилган коптокча	ядро	найза	тош
Кичик синф ўқувчилари қандай снарядларни улоқтиришади?	* котокча	найза	ядро	тошлар
Тезкорликни тарбиялаш учун қандай машқлар зарур?	* моккисимон югуриш	кросс югуриш	спотча юриш	турникда осилиб туриш
Қандай машқлар ўқувчиларни машғулотда фаоллаштиради?	* ҳаракатли ўйинлар	сафланишлар	қўлларни букиб ёзиш машқлари	уйга берилган топшириқлар
Кичик синф ўқувчилари югуришнинг қайси тури билан шуғулланмайдилар?	* марафон югуриш	секин югуриш	моккисимон югуриш	естафетали югуриш
Қандай командадан кейин югурилади?	* Марш!	Диққат!	Стартга!	Текислан!
Югуриш, сакраш, улоқтириш элементлари билан эстафеталар бажаришда қандай инвентардан фойдаланилмайди?	* ядро	копток	арқонча	шарчалар
Енгил атлетикага нима талуқли эмас?	* бокс	югуриш	сакрашлар	улоқтириш
Югуриш спортнинг қайси турига таалуқли?	* энгил атлетика	сузиш	бокс	кураш
Паст старт холатида турган югурувчининг нигоҳлари қаерга юналтирилган бўлади?	* пастдан олдинга	юқорига	ён томонга	старт берувчига
Уч ҳатлаб сакрашнинг кетма кетлигини кўрсатинг.	* сапчиш, қадам ташлаш сакраш	сакраш, сапчиш, қадам ташлаш	қадам ташлаш, сакраш, сапчиш	қадамлаш, сапчиш, сакраш
Маррага яқин келганда югурувчи нима қилиши керак?	* оёқлари эрда бўлга бир вақтда кукракни шиддат билан олдинга эгиши	бошини олдинга эгиши	орқага эгилиши	югуришни секинлатиши
Қандай снаряд улоқтирилмайди, итқитилади?	* ядро	граната	диск	босқон
Дарснинг қайси қисмида югуриш машқлари бажартирилади?	* тайёрлов	асосий	якуний	ҳар қайси қисмида
Кросс энгил атлетиканинг қайси машқ турига талуқли?	* югуриш	сакраш	улоқтириш	кўп кураш
«Стипил – чез» нима дегани ?	* тўсиқлар оша югуриш	улоқтириш учун снаряд	ҳар хил сакрашлар	спортча юриш
«Дромос» нима?	* югуриш	сакраш	юриш	улоқтириш учун снаряд
Югуришга қўллар ҳаракатининг таъсири бўладими?	* ҳа	бирозгина	қўллар қаракати мустақилдир	йўқ
Енгил атлетика спорт турининг асосини нима ташкил қилади?	* югуриш, сакраш, уло?тириш	сакраш, кураш, югуриш	сузиш, югуриш, бокс	улоқтириш, юриш, бокс
Енгил атлетика спортининг ватани қаер?	* Қадимги Гретсия	Италия	Африка	Англия
192 м 27 см масофага югуриш нима деб аталади?	* дромос	диаулос	долихос	пентатлон
Сакрашнинг қайси тури «Пентатлон» таркибига киритилган?	* югуриб келиб узунликка сакраш	турган жойидан баландликка сакраш	турган жойдан сакраш	югуриб келиб баландликка сакраш
Ўрта ва узоқ масофаларга югуришлар қайси сифатни ривожлантиради?	* чидамлилик	куч	епчиллик	егилувчанлик
Ғовлар оша югуриш қайси сифатни ривожлантиради?	* эпчиллик, эгилувчанлик	чидамлилик	кучни	сакровчанликни
Машқларни такрорлаш методи бу...?	* машқларни кўп бора такрорлаш	спортчининг тайёргарлигини текшириш	юкламани алмашлаб машқ бажариш	машқлар гуру?ли методда бажариш
Югуриш йўлакчасини ажратиб турувчи оқ чизи?нинг эни қанча?	*5 см	7 см	10 см	1см
Стандарт стадионда 400 метр масофани босиб ўтиш учун спортчи стадионни неча марта айланиши керак?	*1	2	4	3
4х100 метрлик эстафета югуришда жамоа таркибида нечта спотчи бўлади?	*4	5	6	2

МУСТАҚИЛ ТАъЛИМ МАВЗУЛАРИ

1	Ўзбекистон болалар спортини ривожлантириш жамгармаси фаолиятини ташкил этиш тўғрисидаги қарорининг ижроий тахлели.
2	“Енгил атлетика” сўзининг маъноси ва у қандай мазмунни билдиради.
3	Енгил атлетика неча булимдан иборат эканлиги ҳақида маълумот беринг ?
4	Текис югуриш турларининг хиллари нечта эканлиги ҳақида батафсил маълумот беринг?
5	Югуриб келиб узунликка сакрашнинг энг самарали усули ҳақида маълумот беринг .
6	Марафон югуриш масофасининг узунлиги ва югуриш техникаси ҳақида малумот беринг.
	Қайси спорт турида купроқ чидамлилик намоён булади?
7	Нечанчи йилда биринчи марта Германияда енгил атлетика мусобакалари булиб ўтди.
8	Ўзбекистон енгил атлетикачилари нечанчи йилдан бошлаб олимпиада ўйинларига катнашиб келган?
9	Қадимги юнонлар атлетитлар деб кимларни айтишар эдилар?
10	Енгил атлетика булимлари ва турлари ҳақида батафсил маълумот беринг.
11	Естафетали югуриш турларининг хилари нечта ва масофалари ҳақида маълумот беринг?
12	Сакраш хиллари ва турлариҳақида маълумот беринг ?
13	Улоқтиришларнинг хиллари ва усуллари неча хил ва турлари ҳақида маълумот беринг?
14	Нечанчи йилда ва қайси шахрида АҚШда биринчи марта “атлетика” клуб ташкил топди?
15	Ҳозирги замон олимпиада ўйинлари нечинчи йилдан бошлаб ўтказила бошлади?

2.5 СПОРТЧА ЮРИШ ВА ЮГУРИШ ТЕХНИКАСИ АСОСЛАРИ.





















2.6 ХУЛОСА ВА ТАВСИЯЛАР
Сўнгги йилларда маҳаллий ва халқаро спорт федератсиялари, жисмоний тарбия спорт ҳаракатини бошқарувчи давлат ва жамоат органлари ўқувчи-талабалар спортини ривожлантиришга алоҳида устивор аҳамият қаратиб келмоқда. Жисмоний тарбия ва спорт соҳасида бундай сиёсатга устунлик берилиши ўта адолатлидир, чунки энг нуфузли халқаро мусобақаларда, жаҳон чемпионатлари, Олимпия ва Осиё ўйинларида аксарият ўқувчи-талаба ёшлар иштирок этади. Таъкидлаш жоизки, ушбу тоифага мансуб ўқувчи-талабаларнинг кўпчилик қисми жисмоний тарбия ва спортга ихтисослашган таълим муассасаларида таҳсил олади. Бинобарин, бундай спортчиларни турли миқёсли мусобақаларга тайёрлаш дастури ихтисослашган таълим муассасалари ўқув режаларига мослаштирилиши даркор.
1. 800 м масофага югурувчи спортчилар учун мўлжалланган амалдаги йиллик тайёргарлик дастурида қайд этилганидек машғулотлар ҳажми бўйича 3420 км ни ташкил этади.
Талаба-спортчилар учун қўлланиладиган йиллик тайёргарлик дастури таълим жараёнига мувофиқлаштирилиши уларни тайёргарлик ва мусобақа жараёнларини мақсадга мувофиқ ташкил қилиш имконини яратади. Айнан мазкур вазиятни эътиборга олган ҳолда амалдаги йиллик тайёргарлик дастурини қисқартирилган вариантлари ишлаб чиқилди ва педагогик тажрибада синаб кўрилди.
Ушбу дастур бўйича шуғулланган тажриба гуруҳида ўтказилган машғулотлар якунида махсус тезкорлик – куч сифатларини шакллантирувчи ўйин машқлари қўлланилди. Ҳар бир машғулот тугаганидан сўнг эса оёқ мушаклари, юрак-томир ва нафас олиш органлари фаолиятини тикловчи релаксатсион машқлар қўлланилди.
2. Тажриба натижаларидан шу нарса кузатилдики, тезкорлик-куч, чидамкорлик ва сакровчанлик кўрсаткичлари тажрибадан аввал икки гуруҳда ҳам деярли бир ҳил даражада ифодаланди. Лекин, анъанавий ва экспериментал машғулотлар давомида назорат ҳамда тажриба гуруҳларида қайд этилган кўрсаткичлар турли йўналишли ўзгариш динамикаси билан ифодаланди. Жумладан, назорат гуруҳида тезкорлик-куч, чидамкорлик ва сакровчанлик сифатларини акс эттирувчи барча кўрсаткичлар бир текисда қайд этилмаган бўлиб, шу сифатларни прогрессив йўналишда шаклланмаганлигидан дарак беради. Тажриба гуруҳида эса аксинча, барча кўрсаткичлар мазкур сифатларни “зинапоясимон” йўналишда шаклланиб борганини кўрсатади.
3. Ўрта масофаларга югуриш турларида машғулот ва мусобақа юкламаларини ўзлаштириш ҳамда югуриш тезлигининг пировард натижаси оёқ мушаклари биоенергетикасини таъминловчи юрак-томир ва нафас олиш органларининг функтсионал имкониятларига боғлиқдир.
800 м масофага югурувчи спортчилар организмининг функтсионал имкониятларини ўрганиш тайёргарлик жараёнининг муҳим масалаларидан биридир.
Педагогик тажриба натижалари шуни кўрсатдики, тажриба ва назорат гуруҳларида тажриба бошида ўтказилган биринчи машғулотдан аввал олинган функтсионал кўрсаткичлар бир-биридан кескин фарқ билан ифодаланмаган бўлсада, машғулот тугаган захоти тажриба гуруҳида қайд этилган кўрсаткичлар физиологик функтсияларни юкламаларга бўлган акс таъсири (реактсияси) “зўриқиш” аломатлари билан намойиш этилганлигига эътибор қаратади. Аммо машғулот тугаганидан сўнг 10 дақ ўтгач релаксатсион машқларни бажармаган назорат гуруҳида шу функтсияларнинг тикланиш жараёни суст кечган бўлса, релаксатсион машқларни ижро этган тажриба гуруҳида тикланиш суръати нисбатан тезлашгани кузатилди.
Жисмоний тарбия ва спортга иҳтисослашган таълим муассасаларида юқори малакали спортчилар тайёрлаш тажрибаларини ўрганиш эътибор қаратадики, йиллик спорт тайёргарлигини амалга оширишга мўлжалланган дастурлар тақвим йилига мўлжалланган бўлиб, уларда белгиланган машғулотлар ҳажми акдемик машғулотлар билан боғлиқ юкламаларга муофиқлаштирилмайди. Жорий тадқиқотлар шуни кўрсатадики, бундай ҳолатлар аксарият умумий жисмоний юкламалар хажмини меёридан ошиб кетишига сабаб бўлиб, пировордида иш қобилиятини сусайиши ва спорт натижаларини нотекис ўсишига олиб келар экан.
Педагогик тажриба натижаларидан шу ҳолат аниқландики, агар йиллик тайёргарлик дастурлари ўқув режасидаги амалий машғулотлар хажмига мувофиқлаштирилса, МОТ тсиклларида қўлланиладиган машғулотлар ҳажми қисқартирилса ва ҳар бир машғулот таркибига ўйин-естафета тарзида ижро этиладиган ноанъанавий сакраш машқлари каритилса ҳамда машғулот якунида оёқ мушаклари, юрак-томир ва нафас олиш фаолиятини тикловчи релактсион машқлар жорий этилса жисмоний ва функтсионал имкониятлар ҳам, спорт натижалари ҳам жадал суръатлар билан шаклланиши мумкин экан. Бундай машқлардан фойдаланиш афзаллиги шу билан асосланадики, биринчидан, югуриш техникасида таянчли ва таянчсиз фазалар мавжуд бўлади.