Ўзбекистон республикаси ва ўрта махсус таълим вазирлиги техника олий ўқув юртлари талабалари учун дарслик сифатида тавсия этилади

Санитария-гигиена талабларига риоя қилиш.
Санитария-гигиена қойидаларига риоя қилиш озиқ-овқат маҳсулотларини сақланишига қўйиладиган асосий талаблардан бири ҳисобланади ва бир неча ўзига хос тадбирларни бажарилишини талаб қилади.Атроф муҳит,тозалик,шамолланиш,махсус шароитлар муҳим аҳамият касб этади.
Тозалик –бу хона ва биноларнинг тозалиги ва атроф муҳитни ҳимоясига, санитария-гигиена талабларининг меъёрий қонунларида белгиланган кўрсаткичларидан ошмаслиги лозим.


Қишлоқ хўжалиги ва озиқ-овқат маҳсулотларини сақлаш жараёнларида қўлланиладиган қадоқлаш воситаларининг аҳамияти.


Бугунги кунда ишлаб чиқарилаётган озиқ-овқат маҳсулотларининг хавфсизгига катта аҳамият қаратилаётганлиги сабабли уларни сақлашда ва қадоқлашда қўлланиладиган анжом воситаларга бўлган талаб кун сайин ортиб бормоқда. Кўп қатламли полимер ва комбинирланган усулда кимёвий,сунъий ҳолатда олинаётган материаллардан олинган анжом ва воситалардан янги турдаги маҳсулотларни қадоқлашда кенг кўламда фойдаланилмоқда. Бундай қадоқлаш, восита ва анжомлари сифатли, арзон,самаралиги билан ажралиб туради. Охирги йилларда инсонларнинг ижтимоий ҳаётларига, таркибида махсус қўшимчалари бўлган,газ ва намликни ютувчи,ароматизаторлар,антимикроблар,фермент перепоратларига эга бўлган янги “фаол қадоқлаш” воситаларининг саноатларга кириб келиши маҳсулотнинг товар,сифат кўрсаткичларини яхшиланишига ,озиқ-овқат маҳсулотларининг органолептик хусусиятларини сақланиб қолишига хизмат қилувчи янги брендларнинг жорий қилинишига олиб келмоқда. Мазкур қадоқлаш воситалари, маҳсулот тавсифини белгилаб берувчи,ташқи омиллардан сақловчи,турли микроорганизмларнинг таъсиридаги айнишдан, оптимал газли муҳит яратишга,истемол товар маҳсулотларини ҳароратини мувофиқлаштирувчи хусусиятларга ҳам эгадир.Фаол қадоқлашнинг тўрт хил тури мавжуд: ҳароратни назорат қилиш орқали (бундай турларга янги теплоизоляция материалларидан фойдаланиш,ўзини-ўзи қиздириш,ўзини –ўзи совутиш контейнерлари,шунингдек совутилган махсулотни сақлаш ва транспортировка қилиш жараёнларида ҳимоя қила оладиган махсус ишлаб чиқарилган теплоизоляция материаллари); ҳидни ютувчи (бундай турларга таркибида темир тузлари ва (қисман лимон ёки аскорбин )органик кислоталар мавжуд бўлган )полимер пленкалар,бу хил пленкалар аминларнинг нордонланишига полимер пленкаларни ютиниш ўлчовлари орқали хисса қўшишда кўмаклашади); намни ютувчи (озиқ-овқат маҳсулотлариниг асосий айнитувчиси бу маҳсулот таркибидаги қолбиқ юқори намлик ҳисобланганлиги сабабли, бу намликдан қутқарувчи қурутувчи воситалар маҳсулотларни сифатли сақловчи самарали воситаларлар ҳисобланади ва маҳсулотни узоқ муддат сифатли сақлаш имконини микроорганизмларни ингибирлаш йўли орқали ўстириш,айнишининг олдини олиш,таъм ҳамда ароматик хусусиятларини сақлаб қолиш имкониятини беради);консерва бирикмаларини ажратувчилар (антимикробли,нордонлашинишга қарши хусусиятларга эга аниқланган консерваловчи хусусияти билан озиқ-овқат маҳсулотларнинг сақланиш муддатларини анча муддатга узайтиради).
Озиқ-овқат маҳсулотларини қадоқловчи воситалар ҳозирги вақтга келиб жадал суръатлар билан ривожланмоқда,бу соҳада нафақат салмоқли равишда балки,сифатли ўсиш суръатларининг туб ўзгаришлари кузатилмоқда. Кенг миқёсда полимер ва комбинирланган материаллардан фойдаланиш,анъанавий усулда фойдаланиб келинган –қоғоз,картон,шиша,тунука,тахтали,матоларга бўлган эҳтиёжни камайтирмоқда.Шу билан бирга ноанъанавий қадоқлов воситаларига бўлган эҳтиёж ва талабнинг ортиши,янги маҳсулотлар ишлаб чиқаришга ҳам асос солмоқда. Қаттиқлаштирилганойналарнингишлабчиқарилиши,енгиллаштирилган метал анжомларнинг яратилиши, намликга чидамли қоғозларга асос солиниши,янги турлардаги гофрланган картон қоғозларини фойдаланишга кенг миқёсда кириб келиши,комбинирланган кўп қатламли материалларнингишлаб чиқаришга жорий этилганлиги, сифатли, арзон қадоқловчи,бутловчи материалларнинг замонавий қадоқлашга кириб келаётганлигидан дарак бермоқда. Шуни таъкидлаб ўтиш керакки,узоқ йиллар мобайнида озиқ-овқат маҳсулотларини қадоқлашда замон талабларидан ортда қолган индиффирент қадоқлаш воситаларидан фойдаланиб келинган. Бугунги кунда маҳсулотларни қадоқлашга жиддий эътибор қаратилиб қадоқлаш восита,анжомлари зиммасига технологик жараёнларни бошқарувчи асосий вазифалар юклатилиб,маҳсулот тан нархини,брендини,тўлақонли ташқи сифатини белгиловчи асосий иқтисодий манбаъ сифатида қаралмоқда.
Шундай қилиб,озиқ-овқат маҳсулотларининг,кучайиши, қизиши,кислород ютиши,сувларнинг парланиши,нордон газларнинг,генерациясини, маҳсулотнинг араматланишига олиб келувчи,кўплаб консервантларнинг қўшилиши кашф этилади.”Фаол” қадоқлаш атамасининг қадоқлаш ишлаб чиқариш тизимининг технологиясига кириб келиши ўз навбатида маҳсулот ишлаб чиқариш сақлаш ва қадоқга фаол таъсирини кўрсатмоқда.