Œзбекистон республикаси

 
 
Зилзиладан кейин нима
қилиш керак 
Ер тебраниши тугаганидан кейин кўп вайроналар ва жафо кўрганларни 
кўриш мумкин. Шу вақтда одам ўзини қўлга олиши ва тинчликни сақлаган ҳолда, 
дарҳол зарар кўрганларга ва шикастланганларга ёрдам беришни бошлаб юбориш 
муҳимдир. Кейинги асосий вазифалардан бири пайдо бўлган ёнғинларни 
ўчиришдир.
Шундан кейингина кўрилган зарарни баҳолашга ва тиклаш ишларига 
киришилади: 
Бунинг учун: 
1.
Тинчлик сақланган ҳолда, диққат билан атроф-муҳит кузатилади ва 
ўрганилади.
2.
Жарохатланганларга ёрдам бериш керак, уларга биринчи тиббий ёрдам - 
таналари совиб қолмаслиги учун устиларига одеяллар ёпиб қўйилади (совуқ 
пайтларда), керак бўлган жойларга тиббиёт ходимларини чақириш лозим.
3.
Ёнғин манбаларини топиш ва иложи борича уларни ўчиришга 
ҳаракат қилиш керак.
4.
Сув, газ, электр ва алоқа тармоқларини шикаст кўрган ва 
кўрмаганликларини билиш учун дарҳол уларни диққат билан кўздан кечириш 

---

257 
керак. Газ чиқаётганлиги сезилса вентилларни ёпиб қўйилади. Газ сизиб 
чиқаётганлигини фақат унинг хидидан билинади, гугурт ёки шамдан фойдаланиш 
хавфлидир. Агар электр симини шикастланганлигини хавфли бўлса, электр 
манбаи ўчирилади. Сув қувурлари шикастланганлиги билинса сув тўхтатилиб 
қўйилади.
5.
Одамларнинг хавфсизлигини таъминлаш ёки уларга ёрдам бериш 
ҳолларидан ташқари автомабиллардан фойдаланиш тавсия этилмайди.
6.
Телефонда фақат ёрдам сўраб жиддий ҳодиса юз берганини 
жароҳатланганларни ёки жиноятчилик тўғрисида хабар қилиш учун 
фойдаланилади. Телефон тармоқларини ортиқча юкланиши ҳалокат 
хизматларини натижали ишлашига халақит беради. Бундай пайтда телефон 
алоқасидан шахсий эхтиёт ёки қизиқувчиларнинг қаноатларини қондириш учун 
фойдаланиш ўта андишасизлик бўлади. Тенглик пасайгандан кейингина 
қариндош ва дўстларнинг ҳол-аҳволидан хабар олиш ва ўзининг ҳалокатдан 
ҳолис эканлиги тўғрисида хабар бериш маъқул.
7.
Агар мухтожлик бўлмаса ўз бошимчалик билан вайрона-ларни кўздан 
кечириш учун уларнинг ичига кирмаслик керак.
8.
Токи канализацияга шикаст етказилмаганига ишонч ҳосил қилмагунча 
хожатхонага кирмаслик керак.
9.
Шикаст етган иморатлар ёнидан ўтилаётганда нихоятда эхтиёт бўлиш 
керак, чунки бўшашган иморатлар тўсатдан қулаши мумкин, яна газ йўлларини 
бузилиши электр симларининг узилиши ва ойналарнинг синиш хавфи бўлади.
10. 
Ерга тўкилган хавфли суюқликларни (бензин, химреактив ва 
бошқаларни) йўқотиш ва бу тўғрида бошқаларга хабар бериб қуйиш лозим.
11. 
Диққат билан радиодан зилзила тўғрисидаги хабарларни эшитиб 
бориш керак.
12. 
Болаларни ҳимоя қилиш, уларга ва асаби бузилган, руҳий касал 
бўлган кишиларга далда бермоқ лозим.
13. 
Милицияга, ҳарбийларга, ўт ўчирувчиларга тиббиёт тез ёрдам 
ходимларига, қутқариш ва тиклаш билан шуғулланаётган бошқа кишиларга 
кўмаклашиш керак.