Ўзбекистон республикаси қурилиш вазирлиги ўзбекистон республикаси

Йўл қурилишида ишлатиладиган сопол
Йўл ғиштлари (клинкер) саноат биноларини поллари ётқизишда, йўллар ва йўлакларни ётқизишда, пойдевор теришда ишлатилади.
Клинкер зич сопол ҳисобланади, хомашё юқори ҳароратда (1200-1250 °C) тўлиқ куйдирилади. Улардан квадрат (100×100 ва 150×150 мм) ва тўртбурчаклар (100×200, 80×150, 80×200 мм) шаклидаги ғиштларни ишлаб чиқарадилар. Сув шимувчанлиги 2-4% дан ошмаслиги керак (навларига қараб), сиқилишдаги мустаҳкамлиги - 40-100 МПа, едирилишга чидамлилиги - 0.14-0.18 г/см², совуққа чидамлилиги - 50-100 цикл, синиш ва зарбга қарши мустаҳкамлик кўрсаткичлари ҳам мавжуд.
Бадиий-безакбоп сопол
Терракотта – глазурланмаган ғовак сопол буюмлар. Биноларнинг ташқи ва ички қисмини - девор панели, фасад қопламаси элементлари - корнизлар, дераза токчалари, камарлар, шунингдек печка плиталари, бўртма плиткали қоплама ва безаш учун ишлатилади. Шунингдек, терракотга вазалар, идишлар, ҳайкалтарошлик, ўйинчоқлар ва бўртма плиткалар ҳам киради. Унинг асосий хусусиятларига – сув шимувчанлиги, совуққа чидамлилиги, мустаҳкамлиги ва оловбардошлиги киради.
Қурилишда зич сопол маҳсулотлари (электротехника фарфорлари) ҳам ишлатилади. Уларга - қандил, изолятор, шунингдек аксессуарлар - эшик тутқичлари ва бошқалар киради.


12.9 - расм. Деворбоп сопол ашёларнинг асосий хиллари


Майолик плиткалар табиий куйган тупроқдан олинади ва уларнинг юзаси сирланади. Плиткаларни таснифлаганда қуйидаги хилларга бўлинади: юзасининг шаклига кўра - буюртма таснифли ва фактурали; юзасидаги сирнинг хилига кўра - ялтироқ, қўнғир ва кўп рангли хира тасвирли.
Гулдор-майолик плиткалар - пишириш жараёнида табиий равишда рангланувчи ёки рангли сир суртилган қопламали сопол ашё. Бундай сопол плиткалар билан қопланган бино фасади гиламсимон чиқади. Тошкентда қурилган 19 қаватли маъмурий бино ва Амир Темур музейи каби бинолар бунга мисол бўла олади (12.10-расм).