Ўзбекистон республикаси қурилиш вазирлиги ўзбекистон республикаси

1	2	3	4
5
Олтингугурт-цемент (ОГЦ)	Олтингугурт (S) – минерал табиий тош холатда учрайди. Газ ва нефт таркибида хам бўлади. S га кукун тўлдиргич (дициклопентадиен, дипентен) ва пластификатор қўшиб олтингугурт- цемент олинади.	Олтингугуртли табиий тошни туйиб уни 119-125^оС да эритиб олинади. Нефт ва газни тозалашда оддий олтингугурт ажратиб олинади. ОГЦ обдон туйилган қўшилма (кварц қуми, базалт, диабаз, андезит, асбест) билан ОГ (40:60) ни эритиб, 1,5-4% пластификатор қўшилган боғловчи.	Қаттиқ, кристалл тузилишда, сариқ, сувда эримайди. 119^оС да эрийди. Қаттиқлиги 1-2. Чидамли, мўрт. 247-266^оС да ёнади. =1,5-2,5г/см^3, Rсиқ=42-56МПа. ОГЦ асосидаги оғир бетон: =2,3-2,4г/см^3, Rсиқ=30-35МПа эга.	Йўл қурилишида асфалтбетон қоришма ва чидамли бетон олишда ОГЦ қўшилади. Қурилиш ашёларининг мустаҳкамлиги, чидамлилигини ошириш учун олтингугурт билан шимдирилади.
Оҳак	Таркибида 8%дан кам тупроқ бўлган чўкинди тоғ жинси. Оҳактош (калций карбонат), бўр, доломитли ёки мергелли оҳактош хилларга бўлинади.	Хомашёни 950-1100^оСда шахтали хумдонда 24 соатда куйдириб олинади ва натижада оғирлиги 44%, хажми 12-14% га камайган ҳавоий боғловчи модда оҳак ҳосил бўлади.	Оҳак хамирининг (50%сувли) зичли-ги =1,4г/см^3, туйилгани =0,6г/см^3 га тенг. Таркибидаги фаол оксидлар СаО, MgO миқдорига кўра 3 навда бўлади – 85%, 75% ва 65%. Сўндирилган оҳак бир неча кунда, сўндирилмагани 30-60 минутда қотади.	Ғишт териш, сувоқ ишларида, мураккаб қоришмалар, бўёқ олишда ва пардозлашда ишлатилади.
Магнезиал боғловчилар	Чўкинди тоғ жинслари каустик магнезит (MgCO3) ва каустик доломитлардан (CaCO3MgCO3) олинади.	Хомашё 700-850^оС да шахтали ёки айланма хумдонларда куйдириб олинади. Қотиши учун каустик магнезит қоришмасига хлорли магний (MgCl26H2O) қўшилади. Каустик магнезитни 1400^оС да куйдириб ўтга чидамли буюмлар олиш мумкин.	Қуюқланишининг бошланиши 40 дақиқа, охири 8 соат. Rсиқ=60-100МПа. Зарарли мухитлар ва ўтга чидамли. Органик тўлдирувчилар билан қаттиқ ёпишади. Зарбга ва ишқаланишга чидамли.	Қишлоқ хўжалиги чиқиндилари билан қориштирилиб полни қоплашда, сувоқ ишларида, иссиқликни кам ўтказадиган буюмлар олишда ишлатилади.
Гелцемент	Монтмориллонит минералли соз тупроқ 5-15% ли бентонитли эрит-мада куйдириб олинади.	Кўп миқдорда қоришмадаги сувни ютами ва қотади.	Хоссалари тампонаж цементникига ўхшаш.	Сув остидаги қаттиқ жинсли қувур деворларини сувашда ишлатилади.

13.2-жадвал давоми