Ўзбекистон республикаси қурилиш вазирлиги тошкент архитектура-қурилиш институти

Сувни ифлосланганлик кўрсаткичи (концентрацияси)ини аниқлаш. 
Турмуш оқовалари концентрацияси (қанчалик ифлосланганлик кўрсаткичи) 
кишининг бир суткада истеъмол қилган сув миқдорига ҳам боғлиқ. Ўртача 
ҳисоб китоб бўйича, сувда эримаган ҳолдаги моддалар миқдори 150-300 мг / л 
бўлиши мумкин экан.
Ёғин-сочин натижасида ҳосил бўладиган оқовалар концентрацияси кўп 
омиллар, яъни ёғинларнинг тез ва кўп миқдорда бўлиши, қандай майдон-
жойларда йиғилиши (том, кўча юзи ва ҳоказо)га боғлиқ. Қишлоқ хўжалик 
экинзорларидан чиқадиган оқовалар ифлослик даражаси эса, экин ерлари 
сифат-миқдорий кўрсаткичлари, қандай ер (пахта, шоли, сабзавот, дон, полиз, 
молхона худудлари ва хакозо)дан ҳосил бўлишлиги ҳамда мавсумда 
қўлланилган кимёвий воситаларга боғлиқ бўлади. Нихоят, турли корхона ва 

---

142 
хўжаликлар (шифохона, автобаза, завод-фабрикалар, саноат) ишлаб чиқариш 
соҳасига қараб, зиёнсиз, лекин ифлос оқовадан тортиб, ўта зарарли бўлган 
ифлос сувлар бўлиши мумкин. 
Одатда, йирик аҳоли яшайдиган жой ва барча шахарларда юқорида баён 
қилинган хилма-хил оқова сувлар “канализация” деб аталадиган муҳандислик-
техник иншоотлари воситасида маълум жойларга жаъмланади, шундан сўнг, 
тозалагич иншоотларида турли усул ва технологик жараёнларни қўллаб 
тозаланиб ё сув ҳавзаларига ёки чуқур ер остига оқизилади. Айрим ҳолларда, 
қайта(маълум техник мақсадларда) ишлаб чиқаришда фойдаланилиши ҳам 
мумкин. 
Оқова сувларни тозалаш иншоотларни ташкил қилиш(лойихалаш ва 
қуриш) учун, аввалам бор, уларнинг аниқ сифат миқдори кўрсаткичларини 
билиш керак. 
Мисол учун канализация оқовалари, яъни турмушда ҳосил бўладиган 
оқоваларни олиб кўрамиз. Уларни тозалаш иншоотларини лойихалаш учун 
(муайян ахоли яшаш жойи учун), даставвал, бир кишининг сутка давомида 
истеъмол қиладиган л/сутка сув миқдори ва сувни ифлос қиладиган чиқитлари 
характери, ҳамда чиқитлари миқдорини аниқлаш зарур. Мавжуд санитар 
норматив бўйича бир киши учун суткада турмуш хонадон оқова сувнинг 
ифлослиги жадвалда кўрсатилган, даражада бўлиши тавсия қилинади. 
Сутка давомида 1 кишига ҳисобланган сув ифлослиги миқдори. 
№ 
Ингредиентлар номи 
1 киши учун ифлослик 
миқ-дори, г/сутка 
1 Эримаган моддалар 
65 
2 Тиниқлантирилган 
суюқғликда 
БПК-5 
35 
3 Тиниқлантирилган 
суюқликда 
БПК-20 
40 
4 Аммоний тузлари азоти 
8 
5 Фосфатлар (Р
2
О
5
) 
1,7 
6 Хлоридлар (Сл) 
9