ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ
ҚУРИЛИШ ВАЗИРЛИГИ
САМАРҚАНД ДАВЛАТ АРХИТЕКТУРА-ҚУРИЛИШ ИНСТИТУТИ
«ҚУРИЛИШ КОНСТРУКЦИЯЛАРИ» кафедраси
« Металл конструкциялари» фанидан курс лойиҳасини бажариш бўйича
ТУШУНТИРИШ ХАТИ
Мавзу: « Пўлат каркасли, бир қаватли ишлаб чиқариш биноси»
Бажарди:Мустафоев Номозали
Кабул килувчи:Раззоков.Н
Самарканд – 2020
Топшириқ бўйича берилган маълумотлар:
Бинонинг равоғи – 18 метр;
Кран рельси каллагигача бўлган баландлик – 8.8 м;
Кўприк кранларнинг юк кўтариш –16 тс;
Қор юки – 0,7 кН/м2;
Шамол юки – 0,60 кН/м2;
Устунлар учун пўлат синфи - С235, Ry= 23 кН/см2;
Фермалар учун пўлат синфи - С255, Ry= 25,5кН/см2.
Устунлар қадами – 6 м.
Том ёпмаси енгил пўлат профнастил прогонларга ўрнатилган.
СТРОПИЛА ФЕРМАСИНИНГ ҲИСОБИ
Ферма ҳисобини услубий кўрсатмада [1] кўрсатилганидек амалга оширамиз Равоғи 18 м, баландлиги 2, 55 м бўлган параллел белбоғли ферма ҳисоби талаб қилинади. Белбоғлар нишаблиги -1,5% га тенг бўлиб, ҳисоб ишларида эътиборга олинмайди.
Ферма геометрик схемаси 1- нчи расмда келтирилган, ферманинг ўқ чизиғидан чап томон ҳисобий схемаси эса 2- нчи расмда келтирилган.
1- расм. Равоғи 18 м бўлган ферманинг схемаси.
2 - расм. Ферманинг ҳисобий схемаси (симметрия ўкидан чап томони кўриниши)
Ҳисоб ишларини ферма таъсир этаётган юкларни аниқлашдан бошлаймиз. Фермага таъсир этадиган доимий юк миқдорини мисолдагидек аниқлаймиз [1]. Ҳисоблаш натижалари 1-жадвалда келтирилган.
1- жадвал. Том ёпмасидан тушадиган доимий юк
№ п.п.
|
Юклар номланиши
|
Меъёрий (кН/м2)
|
Ишончлилик коэфициенти f
|
Ҳисобий (кН/м2)
|
1
|
Пўлат проф тўшама. (настил) (0,8-1 мм)
|
0,15
|
1,05
|
0,16
|
2
|
Яхлит прогон (l = 6 м)
|
0,06
|
1,05
|
0,07
|
3
|
Стропил ферма боғловчилари билан
|
0,3
|
1,05
|
0,32
|
|
Жами
|
Gн = 0.57
|
|
G = 0.55
|
Ферманинг ўртадаги тугунларига тушадиган ҳисобий юк қуйидагига тенг:
G1 = 0,55·6·3 = 9.9 кН.
Меъёрий қор юки Pн = 0,7 кН/м2 га тенг, тугунга таъсир этадиган ҳисобий юк қиймати қуйидагига тенг бўлади:
P1 = 1,4·0,7·6·3 = 17,64 кН.
Жами ферма тугунларига таъсир этадиган юк:
Q1 = 9.9 + 17.64 = 27.54. кН.
Ферма стерженларидаги зўриқишларни аниқлаш учун, бирлик кучдан ҳосил бўлган зуриқишлар жадвалидан фойдаланамиз[1], яъни бирлик кучдан ҳосил бўлган зўриқишни тугунларга қўйилган кучлар йиғиндисига кўпайтириш орқали ҳисоблаймиз. Ҳисоблаш натижалари 2- жадвалда келтирилган.
2- жадвал. Ферма стерженларидаги зўриқиш
Ферма элементлари
|
Стерженлар
№
|
Зўриқиш (кН)
|
P = 1 кН
|
P = 45,18 кН
|
Юқори белбоғ
|
4
|
0,000
|
0,00
|
8,12
|
-4.706
|
-129.60
|
|
|
|
Пастки белбоғ
|
6
|
2.941
|
80.99
|
10
|
5.294
|
145.796
|
|
|
|
Ховонлар
|
2,5
|
-3.860
|
-106.30
|
7
|
2.316
|
63.78
|
11
|
-0.772
|
-21.261
|
|
|
|
|
|
|
Устунлар
|
1
|
-0,500
|
-13.77
|
9
|
-1,000
|
-27.54
|
Шпренгель
|
3
|
0,000
|
0,00
|
2- жадвалдаги маълумотларни 3- жадвалга киритамиз, стерженларнинг танланган кесим юзаси натижаларини ҳам ушбу жадвалга киритамиз.
Стерженларнинг ҳисобий узунлигини аниқлаш.
Ҳар бир тугуни прогон орқали боғланган юқори тасма учун ҳисобий узунлик қуйидагига тенг:
lx = ly = 3 м.
Боғловчилар қўйилишини ҳисобга олган ҳолда пастки тасма учун ҳисобий узунлик қуйидагига тенг:
6 - стержень: lx= 6 м,ly = 6 м.
10- стержень: lx= 6 м,ly = 6 м.
Устунлар узунлиги ферманинг баландлигига тенг, яъни lc = 2.55 м.
Ҳовон узунлиги қуйидагича аниқланади:
lр=3/94
Таянч ҳовонларининг (2, 5) ҳисобий узунлиги қуйидагига тенг:
lx= lр/2 = 1.97 м,ly = lр = 3.94 м.
Ўрта ҳовонларнинг ҳисобий узунлиги қуйидагига тенг:
lx=0,8lр = 0,83.94 = 3,152 м,ly = lр = 3.94м.
Устунларнинг ҳисобий узунлиги: lx=0,8lс = 0,82.55 = 2,04 м,ly = lc = 2.55 м.
Шпренгел ҳисобий узунлиги: lx=0,8lр/2 = 1.576 м, ly= lр/2 = 1.97 м.
Топилган қийматларнинг ўлчов бирлигини сантиметрларда 3 – жадвалга киритамиз.
Худди шундай стерженлар эгилувчанлигининг чегаравий қийматларини киритамиз, зўриқиши нолга тенг бўлган стерженларнинг чегаравий эгилувчанлик қийматини сиқилган элемент каби қабул қиламиз.
Стержен кўндаланг кесим юзасини танлаш
Ферма белбоғларининг кўндаланг кесими тавр шаклида, панжаралар эса иккита бурчакликдан қабул қиламиз. [1] да келтирилган 1-9 формуладан ва 3 - жадвалда берилган маълумотлардан фойдаланиб талаб этиладиган стерженлар кўндаланг кесим юзасини аниқлаймиз.
4- стержен (юқори тасма). Бу стержендаги зўриқиш нолга тенг, шу сабабли уни кам юкланган стержен деб қараймиз. (9) формула орқали талаб қилинган инерция радиусини аниқлаймиз:
ix = 300/120 = 2,5 см;iy = 300/120 = 2,5 см.
сортамент жадвалидан кўндаланг кесим юзаси A = 18 см2, инерция радиуслари ix = 3,28 см, iy = 2,52 см га тенг бўлган ┬11,5-БТ3, танлаб оламиз.(3) формула ёрдамида эгилувчанликни аниқлаймиз ва текширамиз::
x = 300/3,28 = 91,5 [120]; y = 300/2,52 = 119 [120].
Шарт бажарилди.
8 ва 12 стерженлар (юқори белбоғ).. Сиқилган элемент кўндаланг кеимини устиворлик шартидан келиб чиқиб танлаймиз. 4- жадвал [1] дан дастлаб эгилувчанликни = 70 деб қабул қилиб, эгилувчанлик коэффициенти = 0,745, ни топамиз ва (7) формула орқали талаб қилинган кесим юзасини аниқлаймиз:
Aталаб = 7.18см2.
Сортамент жадвалидан [1], кесим юзаси A = 18 см2, инерция радиуслари ix = 3.28 см, iy = 2.52 см га тенг бўлган ┬11.5-БТ3 тавр танлаб оламиз. (3) формула орқали эгилувчанликни аниқлаймиз ва текширамиз:
x = 300/3.28 = 91.46 [120]; y = 300/2.52 = 119.05 [120].
Шарт бажарилди. Эгилувчанликнинг катта қийматига асосан [1] 4-жадвалдан коэффициент = 0,408 топамиз ва (8) формула орқали устиворликни текширамиз::
.
Шарт бажарилди.
6- стержен (пастки тасма). Чўзилган элемент кўндаланг кесим юзасини мустахкамлик шартидан келиб чиқиб танлаймиз. (6) формула ёрдамида талаб қилинган кесим юзасини аниқлаймиз:
Aталаб = 3.34 см2.
Сораментдан A = 16 см2, ix = 2,48 см, iy = 3,56 см га тенг бўлган ┬10-ШТ* тавр қабул қиламиз. (3) формуладан эгилувчанликни топамиз ва текширамиз:
x = 600/2,48 = 241,9 [250]; y = 600/3,56 = 168,5 [250].
Шарт бажарилди. Стержен мустахкамлигини текширамиз:
Шарт бажарилди.
10- стержен (пастки тасма).. талаб қилинган кесим юзасини аниқлаймиз:
Aталаб = 6.02 см2.
Сортаментдан A = 16 см2, ix = 2,48 см, iy = 3,56 см бўлган ┬10-БТ* тавр танлаймиз. (3) формуладан стержен эгилувчанлигини аниқлаймиз ва текширамиз:
x = 600/2,48 = 241,94 [250]; y = 600/3,56 = 168 [250].
Шарт бажарилди. Стержен мустахкамлигини текширамиз:
Шарт бажарилди
2 ва 5 стерженлар (ховонлар). Сиқилган ҳовонлар кесими юзасини устиворлик шартидан келиб чиқиб танлаймиз. Дастлабки эгилувчанлик = 110 деб қабул қилиб, [1] жадвал № 4 дан эгилувчилик коэффициенти = 0,408 қабул қиламиз ва формуладан талаб қилинадиган кесим юзасини топамиз:
Aталаб = 10.75 см2.
Сортаментдан A = 14.78 см2, ix = 2,31 см, iy = 3.42 см бўлган 2х75х5иккита бурчаклик танлаймиз. (3) формуладан стержен эгилувчанлигини аниқлаймиз ва текширамиз:
x = 197/2,31 = 85.28 [ 120]; y = 394/3.42 = 115.205 [120].
Шарт бажарилди. Эгилувчанликнинг катта қийматига асосан коэффициент = 0,408 топамиз ва формула орқали устиворликни текширамиз:
Шарт бажарилди.
7 -стержен (ховон). Чўзиладиган ҳовон кесим юзасини мустахкамлик шартидан келиб чиқиб танлаймиз. (6) формуладан талаб қилинадиган кесим юзасини топамиз:
Aталаб = 2.63 см2.
x = 315/1,39 = 226,62 250; y = 394/2,2 = 179.09 250.
Шарт бажарилди.
11 – стержен (ҳовон).. Сиқилган ховонлар кесими юзасини устиворлик шартидан келиб чиқиб танлаймиз. Дастлабки эгилувчанлик = 130 деб қабул қилиб, иловадаги 4 – жадвал [1] дан эгилувчилик коэффициенти = 0,346 қабул қиламиз ва (7) формуладан талаб қилинадиган кесим юзасини топамиз:
Aт.к = 3.01 см2.
3- жадвал [1] дан A = 13.72 см2, ix = 2,16 см, iy = 3.23 см бўлган 2х70х5 иккита бурчаклик танлаймиз. (3) формуладан стержен эгилувчанлигини аниқлаймиз ва текширамиз:
x = 315/2,16 = 145 150; y = 394/3.23 = 121 150.
Шарт бажарилди. Эгилувчанликнинг катта қийматига асосан коэффициент = 0,408 топамиз ва (8) формула орқали устиворликни текширамиз:
Шарт бажарилди.
Устунлар. Барча устунлар кам юкланган стерженлар қаторига қиради, шу сабабли ҳисобий узунликлари тенг бўлганидан кесим юзасини бир хил қабул қиламиз. (9) формуладан талаб қилинадиган инерция радиусларины аниқлаймиз:
ix = 204/150 = 1,36 см;iy = 255/150 = 1.7 см.
3- жадвал [1] дан A = 6.96 см2, ix = 1.38 см, iy = 2,24 см (3) формуладан эгилувчанликни аниқлаймиз ва текширамиз:
x = 204/1,38 = 147.83 [150]; y = 255/2.24 = 113.84 [150].
Шарт бажарилди. = 140 Эгилувчанликнинг катта қийматига асосан коэффициент = 0,298 қабул қиламиз, сўнгра (8) формуладан устиворликни текширамиз:
1- устун учун
9 устун учун:
Шартлар бажарилди.
Шпренгел 3 -стержен. Бу ўлчами қиска ховон кам юкланган стержен ҳисобланади. (9) формуладан талаб қилинадиган инерция радиусларини топамиз:
ix = 158/150 = 1,05 см;iy = 197/150 = 1,31см.
3- жадвал [1] дан A = 4.7 см2, ix = 1,23 см, iy = 2,01 см бўлган 2х40х3 жуфт бурчаклик танлаймиз. (3) формуладан эгилувчанликни аниқлаймиз ва текширамиз:
x = 158/1,53 = 128.45 [150]; y = 197/2,45 = 98.01 [150].
Шарт бажарилди.
Шундай қилиб, ферманинг барча стерженлари учун кесим юзалари танлаб олинди. Ҳисоб натижаларини 3- жадвалга киритамиз.
3- жадвал. Ферма стерженлари кўндаланг кесимларини танлаш натижалари.
ферма элементлари
|
Стержен
рақамланиши
|
Ҳисобий зўриқиш
|
Кўндаланг кесими
|
Кесим юзаси
|
Ҳис.узунлиги
|
Инерция радиуси
|
Эгилувчанлиги
|
[]
|
|
с
|
Мустаҳкамлиги
σ ≤ R*с
|
lx
|
ly
|
ix
|
iy
|
x
|
y
|
Юқори камар
|
4
|
0,00
|
┬11,5-БТ3
|
18,0
|
300
|
300
|
3,28
|
2.52
|
92
|
119
|
120
|
-
|
0.95
|
-
|
8,12
|
-129.60
|
┬11,5-БТ3
|
18
|
300
|
300
|
3.28
|
2.52
|
92
|
119
|
120
|
0.408
|
0.95
|
17.65 24.23
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пастки камар
|
6
|
80.99
|
┬10-ШТ*
|
16,0
|
600
|
600
|
2,48
|
3.56
|
242
|
168
|
120
|
-
|
0.95
|
5.06 24.23
|
10
|
145.79
|
┬10-ШТ*
|
16
|
600
|
600
|
2,48
|
3.56
|
242
|
168
|
250
|
-
|
0.95
|
9.11 24.23
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ховонлар
|
2,5
|
-106.30
|
┐┌75х5
|
14.78
|
197
|
394
|
2.31
|
3.42
|
85
|
115
|
120
|
0.408
|
0.95
|
17.63 24.23
|
7
|
63.78
|
┐┌45х3
|
5.3
|
315
|
394
|
1.39
|
2.2
|
227
|
179
|
250
|
-
|
0.95
|
12.67 25.5
|
11
|
21.261
|
┐┌70х5
|
13.72
|
315
|
394
|
2.16
|
3.23
|
145
|
121
|
150
|
0.408
|
0,8
|
3.80 24.23
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Устунлар
|
1
|
13.77
|
┐┌45х4
|
6.96
|
204
|
255
|
1.38
|
2.24
|
148
|
114
|
150
|
0.298
|
0,8
|
6.63 20.4
|
9
|
27.54
|
┐┌45х4
|
6.96
|
204
|
255
|
1.38
|
2.24
|
148
|
114
|
150
|
0,298
|
0,8
|
13.27 20.4
|
Шпренгел
|
3
|
0,00
|
┐┌40х3
|
4.7
|
158
|
197
|
1.23
|
2.01
|
129
|
98
|
150
|
-
|
0,8
|
-
|
Do'stlaringiz bilan baham: |