Ўзбекистон республикаси қурилиш вазирлиги самарқанд давлат архитектура-қурилиш институти

MAВЗУ:РИСКНИ БОШҚАРИШ СТРАТЕГИЯСИ, АСОСИЙ ТУШУНЧАЛАР

• 
  1.Рискка тортилганлик.
  
• 
  2. Риск ва иқтисодий карорлар.
  
• 
  3.Хўжалик фаолиятида дучор бўладиган рискнинг турлари.
  
• 
  4.Компанияларда учрайдиган риск турлари.
  
• 
  5.Рискни бошқаришда давлатнинг роли.
  
• 
  6.Рискни аниқлаш ва бахолаш
  
• 
  7.Рискни бошқариш усулларини танлаш.
  
• 
  8.Натижаларни бахолаш ва диверсификациялаш
  

1.Рискка тортилганлик
Хар бир бизнес маълум хусусиятга, харатерга эга асослари билан боғлик рискни махсус формаларига дучор бўлади, у холда сизда махсус рискка тортилганлик мавжуд бўлади.
Мисол, агар сизни ишга вақтинчалик қабул қилишди, у холда сизни ишдан бўшатиш рискини тортилганлик даражаси юқори. Агар, сиз катта университетда штат бўйича ўкитувчисиз, у холда сизни ишдан бўшатиш рискини тортилганликк даражаси таққослаганда камрокдир. Агар сиз фермерсиз, у холда буғдой хосилини бўлмаслик рискига тортилган, худди шундай буғдойга бўлган бахоларини тушиш риски хам шундайдир. Агар сизни бизнесингиз товарни эскпорт ва импорт билан боғлик бўлса, у холда алмаштириш курсини ёмон томонга ўзгариш риска тортилган. Агар сизни уйингиз ёнгинга, сув остида колишга, ўғирланишга, ер қимирлаш бўйича риска тортилган бўлса, у холда уйингизни бозор бахоси тушиб кетади.
Шундай қилиб, риск активларни бошқариш ва шартномаларни бажариш билан боғлик бўлиб, буни бошқа омилларни хисобга олмай, уни бахолаш қийин жараён ёки абстрактли.
Бир хил шароитда у ёки бу мулкни сотиб олиш ёки сотиш сизни риска тортилганлигинизни оширади, бошқа холларда мазкур операциялардаги рискини камайтириш мумкин.
Мисол, агар мен ўз хаётимни суғурталаш мақсадида суғурта полисини сотиб оляпман, мен ўз оилам учун рискни камайтиряпман, чунки агар менинг фавкулотдаги ўлимим бўлиб қолса, суғурта пулини тўланиши оиламни қисқараётган даромадини маълум қисми компенсацияланаяпти.
Агар кишилар, мисол мен билан туғилишим билан яшашим ўртасидаги боғлик бўлмаса, у холда улар мени хаётимни суғурта қиляпти, у холда менинг оилам учун рисклар камаймайди.
Худди шу вақтда улар, маълум давр ичида ўлишимни белгилашади. Ёки, мисол учун, фермер унда қайсики яқин кунлар ичида буғдой пишиши етиляпти, уни сотиш бўйича катъий белгиланган бахода маълум муддат ичида келгусида шартнома тўзиляпти.
Шундай шартномалар рискни камайтириш учун хизмат қилади. Кимни омоборхонасида буғдой бўлмаса, мазкур шартномаларда тузилса, буғдой тушиши учун олиб сотиш орқали буғдойни бахоси тушиши мумкин.
Олиб сотишлик ёки бозорли ўйинда инвестор бўлиб, уни у ёки бу риск турига тортилганликни оширувчи ўзининг харакатлари билан боғлиқ холатини оширишга ишонган холда қабул қилади.
(Чайқовчига қарама қаршилик хеджер): Сотувчиларни карама - каршилиги хеджер: (hedger) — бу инвестор бўлиб, унинг харакати риска тортилганликни камайтиришга қаратилган.