Ўзбекистон республикаси “Ҳунарманд” уюшмаси ўзбекистон республикаси бандлик ва меҳнат муносабатлари вазирлиги

УСТА-ШОГИРД АНЪАНАЛАРИ АСОСИДАГИ
КАШТАЧИЛИК МАКТАБЛАРИ
Бугунги кунда республикамизда мавжуд каштачилик мактаблари жуда бой тарихий-ижтимоий, фалсафий-рамзий ҳамда амалий санъатнинг ранг-баранг кўриниши билан алоҳида ўрин тутади. 
Нурота каштачилик мактаби. Ўзбекистонда сўзаначилик ёки каштачилик хусусида гап кетар экан, Нурота сўзана услубияти ёки нуроталик сўзаначилар маҳорати алоҳида таъкидланади.
“Нурота кашталари бошқа туманларнинг кашталаридан ўзининг мукаммаллиги, аниқ ифодалари билан ажралиб туради. Шунинг учун маҳаллий кашталар ҳақидаги маълумотларни Нурота кашталаридан бошлаш мақсадга мувофиқ бўлади”, деб ўз фикрини билдирганди “Ўзбекистон сўзанаси” китоби муаллифи У.Чепелевесская.
Нурота анъанавий каштачилигида бошқа мактаблардаги сингари шох, барг кабилар қўшимча унсурлар сифатида киритилса, асосий моҳиятини очиб беришда айнан гуллардан фойдаланилади. Ҳудуд каштачилигида гулсафсар, гули ҳавранг, гули лола, гули чиндахаёл, замучагул, чиннигул, хибча бахмал каби гуллар ишлатилади. Ўсимлик нақшлари гўё баъзи паррандалар, жонзотлар (балиқ, товус, қушлар) тасвири билан жонлангандек бўлади. Кашта, асосан, босма чокида жуда нафислик билан тикилиб, гул атрофи юрмада босилади.
Жумладан, Нурота кашталари майда гул барглари ҳамда ўйноқи нақшлари билан киши диққатини ўзига тортади. Ушбу ҳудудда алоҳида касб этувчи кашталарда тасвирланган анор гуллари меҳр рамзи ҳисобланган бўлса, атрофидаги нақшинкор йўл чизиқлари ҳаёт давомийлигини акс эттирган. Нурота кашталари қадимий меросдан муайян жиҳатларни қабул қилиш билан бирга ўзининг хусусий бадиий йўналишларига ҳам эга. Каштадўзлар асрлар давомида миллий безакдорликка интилганлиги боис, каштачилик санъати авлоддан-авлодга ўтиб, янада сайқал топиб бормоқда. Гулларни ифодалаб турган ипакларнинг ранги йиллар ўтсада, ўз кўринишини йўқотмаслиги таҳсинга лойиқ.
Ҳозирги Нурота каштачилигининг ёрқин вакилларидан бири ҳунарманд Саходат Файзиевага сўзана тикиш, каштачилик момомерос ҳунар. У Нурота каштачилиги анъанасини оилавий давом эттираётган тўртинчи авлод вакили.
С.Файзиева 2017 йил ташкил қилинган “Нур сўзана” миллий каштачилик корхонасида 200 дан ортиқ шогирди билан ўттиздан ортиқ турдаги ҳунармандчилик маҳсулотлари ишлаб чиқармоқда. Шу билан бирга корхонада ҳунар ўрганиш истагидаги ёшлар учун тўгарак ташкил этилган. Ҳунарманд тиккан кашталарда нафислик, ўткир ва ёрқин ранглар акс этади, нақшлар хилма-хиллиги кишини ҳайратга солади. У миллий каштачилик ва сўзана санъатида ўсимликсимон ва гуллар тасвири туширилган нақш композицияларини кенг қўллайди, анор, аноргул, бодомгул сингари офтоба нақшлар бардавомлигини таъминлашга эътибор қилади.
Маҳсулотларга ишлатиладиган ипларни ҳам қадимий услубда ўзи тайёрлайди.
Ҳозирда фарзандлари ва шогирдлари билан анъанавий сўзана палаклари, ёстиқ жилдлари, дастурхон, чопонлар билан бирга замонавий кўринишдаги аёллар либослари, қўл сумкаси каби маҳсулотларни тайёрламоқда.
Тумандаги Қизилча, Чуя, Ғозғон, Деҳибаланд, Жарма қишлоқларидаги хотин-қизларга каштачилик сир-асрорларини ўргатиб, уларни иш билан таъминлаш билан бир қаторда шаҳардаги ижтимоий ҳимояга муҳтож бўлган оилаларга зарур моддий кўмак ҳам бериб келмоқда.
Ҳунарманд маҳсулотлари Туркия, Америка, Россия, Арабистонга экспорт қилинади. Шунингдек, асарлари хорижий шахсий музей, коллекция ва каталоглардан жой олган.
Қайси чокдан ва нима асбобда тикишини киритиш керак