Ўзбекистон республикаси ташқи ишлар вазирлиги

6-расм 
Стандарт моделида ишлаб чиқариш имкониятларининг чегараси 
Манба: Кругман П. Р., Обстфельд М. Международная экономика. Теория и политика: 
Учебник для вузов/Пер. с англ. под ред. В П.Колесова, М.В.Кулакова. – М.: Питер, 2003. – 
с.119. 
Жорий ишлаб чиқариш ҳажмига тўғри келадиган ишлаб чиқариш 
имкониятлари чегарасидаги нуқта мато нархининг озиқ-овқат нархига 
нисбатига боғлиқ 
Рм/Ро. 
Микроиқтисодиётнинг асосий хулосалардан бири 
шундан иборатки, монополия ва бошқа салбий омиллар таъсирига дуч 
келмаган бозор иқтисодиёти ишлаб чиқариш нуқтаи назаридан самарали деб 
ҳисобланади, яъни у барча берилган бозор нархлари белгиларида ўз 
маҳсулотининг қийматини максималлаштиради.
Рм*Qм + Ро*Qо → мах
Qo 
Q
м 
Тенг қиймат чизиғи 

---

37 
Ишлаб чиқарилган маҳсулотнинг нисбий нархи графикда тенг қиймат 
чизиғи орқали кўрсатилади. Ушбу чизиқларда ишлаб чиқарилган 
маҳсулотларнинг қиймати ўзгармас бўлиб қолади. Ушбу чизиқларнинг ҳар 
бири қуйидаги тенглама билан аниқланади:
Рм*Qм + Ро*Qо = V,
Qо= V/ Pо-( Рм/ Ро)* Qм
ёки
 
Qм= V/ Рм-( Ро/ Рм)* Qо, 
бу ерда 
V 
– иқтисодиётда ишлаб чиқарилган маҳсулотларнинг нархи. 
V 
қанчалик катта бўлса
 
тенг қиймат чизиғи юқорироқ жойлашган 
бўлади. Тенг қиймат чизиғининг эгилиш коефициенти «-» белги билан 
олинган матонинг нисбий нархига тенг бўлади.
Иқтисодиёт унда мумкин бўлган энг катта ишлаб чиқарилаётган 
маҳсулотнинг қийматини Q
 
нуқтасида таъминлайди. Ушбу нуқтада тенг 
қиймат чизиғи ишлаб чиқариш имкониятлари чегарасига уринма бўлади. 
Матонинг нисбий нархи кўтарилса олдинги ҳолатга нисбатан тенг 
қиймат чизиғининг эгилиш бурчаги каттарок бўлади. 
Рм/Ро катталашиши иқтисодиётни кўпроқ мато ва камроқ озиқ-овқат 
ишлаб чиқаришга мажбурлайди. Рм/Ро катталашганда матони ишлаб 
чиқариш миқдори кўпаяди (7- расм).