Ўзбекистон республикаси ташқи ишлар вазирлиги

9-расм 
Матонинг нисбий нархи ўсишининг оқибатлари
Рм/Ро ўсганда 
иқтисодиёт кўпроқ 
мато ва камроқ озиқ-
овқат ишлаб чиқара 
бошлайди 
Q1→Q2. 
Тенг қиймат чизиғи
VV1
дан
VV2
га 
силжиди. Истеъмол 
эса
D1
дан 
D2
га ўтади.
Q1
Q2
D1
D2
Q
м
Q
о
 
Манба: Кругман П. Р., Обстфельд М. Международная экономика. Теория и политика: 
Учебник для вузов/Пер. с англ. под ред. В П.Колесова, М.В.Кулакова. – М.: Питер, 2003. – 
с. 122. 
Иқтисодиёт янги юқорироқ бефарқлик чизиғига ўтди, демак унинг 
фаровонлиги ўсди (9-расм). 
Ушбу ҳолат иқтисодиёт матони экспорт қилувчиси бўлгани учун 
кузатилади. Матонинг нисбий нархи кўтарилганда, иқтисодиёт матонинг 
барча экспорт миқдорига нисбатан кўпроқ озиқ-овқат миқдорини импорт 

---

40 
қилиш имкониятига эга бўлади. Шундай қилиб, экспорт маҳсулотининг 
юқорироқ нисбий нархи мамлакат учун афзаллик ҳисобланади.
Иккинчидан, нисбий нархнинг ўзгариши озиқ-овқат миқдори кўпайиши 
ва мато миқдори камайиши тарафига бефарқлик чизиғи бўйлаб силжишга 
олиб келади. 
Фаровонликни ошиши даромад самарасига тўғри келади (бефарқлик 
чизиғининг 
силжиши); 
барча 
берилган 
фаровонлик 
даражасида 
истеъмолнинг ўзгариши – ўрнини босиш самарасига тўғри келади 
(бефарқлик чизиғи бўйлаб силжиш). 
Даромад самараси иккала маҳсулотнинг истеъмол ҳажмини 
кўпайтиришга интилади. Ўрнини босиш самараси иқтисодиётни кўпроқ озиқ-
овқат ва камроқ мато истеъмол қилишга мажбурлайди. 
Хулоса: э
кспорт маҳсулотининг нисбий нархи ошганда мамлакатнинг 
фаровонлик даражаси ошади, камайганда эса – пасаяди.